Şu ýyl Ýerde iň gysga günler tomusda bolar

  • düýn 18:06
  • 6.1k+

Ýeriň aýlanmagynyň we hasaplama ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) işgärleri planetanyň adatdakysyndan çalt aýlanyp başlajak senesini hasaplady. Hasaplamalara görä, günleriň dowamlylygy 9-njy we 22-nji iýulda, şeýle-de 5-nji awgustda gysgalar. Deslapky maglumatlar boýunça, gysgalma, takmynan, 1,51 millisekunt ýa-da ondan sähel köp bolup biler.

Ortaça Ýeriň bir aýlawy 86 400 sekunt dowam edýär, ýöne günleriň hakyky dowamlylygy 1-2 millisekunt aralykda üýtgeýär. 2020-nji ýyldan soň alymlar Ýeriň çalt aýlanyp başlanandygyny hasaba aldy: günleriň dowamlylygynyň 1,5 ms gysgalmak ähtimallygy has ýokarlandy.

Şol bir wagtyň özünde uzak möhletleýin geljekde Ýer haýal aýlanýar. Dinozawrlar eýýamynda günler 23 sagat töweregi dowam edipdir, 200 million ýyldan soň bolsa olar 25 sagat bolup biler. Bu Aýyň Ýerden kem-kemden daşlaşmagy we onuň aýlanmagyny “togtatmagy” bilen baglanyşyklydyr.

Şeýle-de bolsa, ýakyn wagtda Aýyň grawitasiýa täsiri Ýeriň çaltlaşmagyna getirer. Mundan başga-da, aýlanmagyň tizligine geologiki prosesler, ýertitremeler we uly infrastruktura desgalary täsir edýär. Hususan-da, Hytaýdaky “Üç jülge” gidroelektrostansiýasynyň gurluşygy, hasaplamalar boýunça, Ýeriň aýlanmagyny 0,06 mikrosekunt haýallatdy.

Häzirki wagtda iň gysga gün rekordy 2024-nji ýylyň 5-nji iýulynda hasaba alyndy – gün 1,66 millisekunt gysgaldy. Ýöne şu ýylyň iýul we awgust aýlarynda bu rekord görkezijiler täzelenip bilner.


02.06.2025 11:48
5k+

Ýertudana Aýy, Super Aý, ýyldyz ýagmyry...: Iýun-awgust aýlarynda boljak astronomiki hadysalaryň senenamasy

2025-nji ýylyň tomus pasly astronomiýa muşdaklaryny ajaýyp hadysalary bilen begendirer. Biziň ýarym şarymyzyň köp sebitiniň ýaşaýjylary teleskopsyz hem “ýertudana”, “sugun” we bekre Aýyny, şeýle hem planetalaryň ýörişini, kümüş bulutlary we meteor ýagmyrlaryny synlap bilerler...

08.03.2025 06:14
3.5k+

XXI asyrda Ýeriň ýüzünde agaç oturtmaklyk garaşylyşyndan has depginli bolar

CO2 zyňyndylary we ählumumy maýlama sebäpli planetanyň ýaşyl ýaprakly meýdany soňky 50 ýylda artdy. Bu ösüş 2100-nji ýyla çenli çaltlaşar, bu bolsa dünýäniň gidrologiki deňagramlylygyna täsirini ýetirer. Sowet...

27.02.2025 00:02
6.5k+

Kosmosda emeli Gün tutulmasyny döretmek üçin ugradylan zonddan ilkinji surat alyndy

Ýewropa kosmos agentligi (ESA) tarapyndan geçen ýylyň dekabr aýynda uçurylan Proba-3 kosmos missiýasy soňky synaglardan geçirilýär. Missiýa iki sany zonddan ybarat. «Occulter» atly enjam 1,4 metrlik garaňkylaşdyryjy...

03.02.2025 17:58
6.1k+

Kosmos gämisi Ýeriň gury ýerden iň uzak nokadyny surata düşürdi

Ýapon kompaniýasy ispace-iň wekilleri Aý gonuş moduly bolan Resilience tarapyndan düşürilen Ýeriň suratyny neşir etdiler. Bu barada Space.com habar berýär. Resilience biziň planetamyzdan, takmynan, 10 müň kilometr...