Şu ýyl Ýerde iň gysga günler tomusda bolar

  • 07.07.2025 18:06
  • 13k+

Ýeriň aýlanmagynyň we hasaplama ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) işgärleri planetanyň adatdakysyndan çalt aýlanyp başlajak senesini hasaplady. Hasaplamalara görä, günleriň dowamlylygy 9-njy we 22-nji iýulda, şeýle-de 5-nji awgustda gysgalar. Deslapky maglumatlar boýunça, gysgalma, takmynan, 1,51 millisekunt ýa-da ondan sähel köp bolup biler.

Ortaça Ýeriň bir aýlawy 86 400 sekunt dowam edýär, ýöne günleriň hakyky dowamlylygy 1-2 millisekunt aralykda üýtgeýär. 2020-nji ýyldan soň alymlar Ýeriň çalt aýlanyp başlanandygyny hasaba aldy: günleriň dowamlylygynyň 1,5 ms gysgalmak ähtimallygy has ýokarlandy.

Şol bir wagtyň özünde uzak möhletleýin geljekde Ýer haýal aýlanýar. Dinozawrlar eýýamynda günler 23 sagat töweregi dowam edipdir, 200 million ýyldan soň bolsa olar 25 sagat bolup biler. Bu Aýyň Ýerden kem-kemden daşlaşmagy we onuň aýlanmagyny “togtatmagy” bilen baglanyşyklydyr.

Şeýle-de bolsa, ýakyn wagtda Aýyň grawitasiýa täsiri Ýeriň çaltlaşmagyna getirer. Mundan başga-da, aýlanmagyň tizligine geologiki prosesler, ýertitremeler we uly infrastruktura desgalary täsir edýär. Hususan-da, Hytaýdaky “Üç jülge” gidroelektrostansiýasynyň gurluşygy, hasaplamalar boýunça, Ýeriň aýlanmagyny 0,06 mikrosekunt haýallatdy.

Häzirki wagtda iň gysga gün rekordy 2024-nji ýylyň 5-nji iýulynda hasaba alyndy – gün 1,66 millisekunt gysgaldy. Ýöne şu ýylyň iýul we awgust aýlarynda bu rekord görkezijiler täzelenip bilner.


düýn 13:02
9k+

Doly Aý tutulmasy: dünýäniň dürli künjeklerinden suratlar

7-nji sentýabr gijesi bütin dünýäde şu ýylda eýýäm ikinji doly Aý tutulmasyna syn edildi. Hadysanyň doly fazasy üç sagatdan gowrak dowam etdi. Aý Aşgabat wagty bilen 22:31-den 23:53-e çenli Ýeriň kölegesine doly girdi, şondan soň kem-kemden ondan çykyp başlady...

29.07.2025 12:15
16k+

Alymlar wagtyň azalandygyny subut edip, indi sekunty hasapdan aýyrmak isleýärler

Ýer öňküden çalt aýlanýar we bu taryhda ilkinji gezek global wagtdan sekunty aýyrmagyň zerurlygyna getirip biler. Bu barada Ýeriň aýlanyşy we hasaplaýyş ulgamlarynyň halkara gullugynyň (IERS) we ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň maglumatlaryna salgylanyp, CNN habar berýär...

22.07.2025 12:18
11k+

La-Palma adasynda planetanyň aýlanyşyny kamera düşürdiler

Kanar adalarynda sekiz sagatlyk taýmlaps düşürildi we onda Ýeriň aýlanyşy görünýär. Wideonyň awtory tinmar_g lakamly Reddit ulanyjysy boldy. Ol La-Palmas adasynda kamera gurnady we Star Adventurer astrotrekeriniň kömegi bilen ony asmanyň bir nokadyna gönükdirdi...

02.06.2025 11:48
5.3k+

Ýertudana Aýy, Super Aý, ýyldyz ýagmyry...: Iýun-awgust aýlarynda boljak astronomiki hadysalaryň senenamasy

2025-nji ýylyň tomus pasly astronomiýa muşdaklaryny ajaýyp hadysalary bilen begendirer. Biziň ýarym şarymyzyň köp sebitiniň ýaşaýjylary teleskopsyz hem “ýertudana”, “sugun” we bekre Aýyny, şeýle hem planetalaryň ýörişini, kümüş bulutlary we meteor ýagmyrlaryny synlap bilerler...