Pluton Gün ulgamy üçin howanyň düýbünden täze görnüşine eýe. Muny bilmäge James Uebb kömek etdi

  • 18.06.2025 14:34
  • 4.8k+

James Uebb kosmos teleskopy (JWST) astronomlara ýene bir möhüm açyşy etmäge kömek etdi, ýagny ol alymlara Plutonyň adaty bolmadyk howa ulgamyny açmaga mümkinçilik berdi. Gözegçilikler planetanyň üstündäki belentlikdäki dumanyň onuň ekstremal howa şertlerine işjeň täsir edýändigini görkezdi. Bu Plutony Gün ulgamyndaky obýektleriň arasynda özboluşly edýär.

Täze maglumatlar Nature Astronomy žurnalynda çap edildi.
300 km-den gowrak belentlikdäki köp gatly mawy duman ilkinji gezek 2015-nji ýylda New Horizons zondy arkaly ýüze çykaryldy. Indi JWST infragyzyl gurallaryň kömegi bilen onuň gündizine Gün energiýasyny özüne siňdirýän we gijelerine ony infragyzyl ýylylyk görnüşinde şöhlelendirýän kiçijik organiki bölejiklerden ybaratdygyny görkezdi.

"Bu düýbünden täze bir howa" diýip, barlag işine ýolbaşçylyk eden, Pariž obserwatoriýasyndan Tangi Bertran düşündirdi. Onuň sözlerine görä, şeýle "sowadyjy täsir" atmosferanyň ýokarky gatlaklarynyň temperaturasyny 30° C-den –203° C çenli peseldýär, munuň özi öňki modelleriň çak edişinden has pesdir.

Ondan öň teoriýany barlamaga Plutonyň hemrasy Haronyň şöhlesi päsgelçilik döredipdi. Emma James Uebbiň güýji ilkinji gezek iki obýektden gelýän signallary aýrybaşgalamaga mümkinçilik berdi. Seljerme dumanyň infragyzyl şöhlesiniň hasaplamalara laýyk gelýändigini tassyklady.

"Planetalar ylmynda gipotezalaryň çalt – bary-ýogy birnäçe ýylda tassyk bolýan wagty gaty seýrek " – diýip, Kaliforniýa uniwersitetinden Si Çžan belledi.

Barlagçylar şuňa meňzeş prosesler beýleki obýektlerde hem bolup biler diýip hasaplaýarlar. Bu açyş Ýeriň irki howasyny öwrenmekde hem peýdaly bolup biler.


21.10.2025 12:00
3.8k+

Rus inženerleri kosmosda emeli dartyş güýjüni döretmegi başardylar

“Roskosmosyň” düzümine girýän “Energiýa” raketa-kosmos korporasiýasy kosmos giňişliginde emeli dartyş güýjüni döretmäge ukyply ulgam üçin patent aldy. Degişli resminama Rospatentiň maglumatlar bazasynda çap edildi...

21.10.2025 11:57
3.6k+

SpaceX-iň weterany we maýyp arabasyndaky gyz New Shepard raketasynda suborbital uçuşa ugrar

SpaceX-iň öňki inženeri Hans Kýonigsmann Blue Origin kompaniýasynyň New Shepard raketasynda 2025-nji ýylyň noýabr aýynda suborbital uçuşa gatnaşmagy meýilleşdirýändigini aýtdy diýip, Ars Technica ýazýar. Kýonigsmann — SpaceX-iň ilkinji we iň abraýly işgärleriniň biridir...

19.10.2025 16:58
3.9k+

SpaceX kompaniýasy Starship V2-niň soňky uçuşyndan täsirli kadrlary görkezdi

SpaceX 14-nji oktýabrda bolan Starship V2 raketasynyň soňky synag uçuşyndan täze we örän täsirli kadrlary hödürledi. X sosial ulgamynda ýerleşdirilen wideoda missiýanyň iň esasy tapgyrlary – raketanyň uçuşy, basgançaklaryň bölünip aýrylyşy we suwa gonmazdan öň atmosfera girişi görkezilýär...

17.10.2025 18:55
2.9k+

SpaceX “Falcon 9” raketa göterijisiniň birinji basgançagyny 500-nji gezek Ýere yzyna gaýtardy

16-njy oktýabrda SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasynyň nobatdaky uçuşyny üstünlikli amala aşyrdy. Ol orbita Starlink ulgamynyň 28 hemrasyny çykardy. Kompaniýa üçin bu uçuş aýratyn ähmiýetli boldy – raketanyň birinji basgançagy 500-nji gezek Ýere üstünlikli gaýdyp geldi...