Pluton Gün ulgamy üçin howanyň düýbünden täze görnüşine eýe. Muny bilmäge James Uebb kömek etdi

  • 18.06.2025 14:34
  • 4.7k+

James Uebb kosmos teleskopy (JWST) astronomlara ýene bir möhüm açyşy etmäge kömek etdi, ýagny ol alymlara Plutonyň adaty bolmadyk howa ulgamyny açmaga mümkinçilik berdi. Gözegçilikler planetanyň üstündäki belentlikdäki dumanyň onuň ekstremal howa şertlerine işjeň täsir edýändigini görkezdi. Bu Plutony Gün ulgamyndaky obýektleriň arasynda özboluşly edýär.

Täze maglumatlar Nature Astronomy žurnalynda çap edildi.
300 km-den gowrak belentlikdäki köp gatly mawy duman ilkinji gezek 2015-nji ýylda New Horizons zondy arkaly ýüze çykaryldy. Indi JWST infragyzyl gurallaryň kömegi bilen onuň gündizine Gün energiýasyny özüne siňdirýän we gijelerine ony infragyzyl ýylylyk görnüşinde şöhlelendirýän kiçijik organiki bölejiklerden ybaratdygyny görkezdi.

"Bu düýbünden täze bir howa" diýip, barlag işine ýolbaşçylyk eden, Pariž obserwatoriýasyndan Tangi Bertran düşündirdi. Onuň sözlerine görä, şeýle "sowadyjy täsir" atmosferanyň ýokarky gatlaklarynyň temperaturasyny 30° C-den –203° C çenli peseldýär, munuň özi öňki modelleriň çak edişinden has pesdir.

Ondan öň teoriýany barlamaga Plutonyň hemrasy Haronyň şöhlesi päsgelçilik döredipdi. Emma James Uebbiň güýji ilkinji gezek iki obýektden gelýän signallary aýrybaşgalamaga mümkinçilik berdi. Seljerme dumanyň infragyzyl şöhlesiniň hasaplamalara laýyk gelýändigini tassyklady.

"Planetalar ylmynda gipotezalaryň çalt – bary-ýogy birnäçe ýylda tassyk bolýan wagty gaty seýrek " – diýip, Kaliforniýa uniwersitetinden Si Çžan belledi.

Barlagçylar şuňa meňzeş prosesler beýleki obýektlerde hem bolup biler diýip hasaplaýarlar. Bu açyş Ýeriň irki howasyny öwrenmekde hem peýdaly bolup biler.


düýn 19:19
1.2k+

ESA köp gezeklik we köpugurly Space Rider kosmos gämisini üstünlikli synady

Ýewropanyň kosmos agentligi (ESA) köp gezeklik Space Rider kosmos enjamynyň paraşýut ulgamynyň synaglaryny üstünlikli geçirdi. Synaglar italýan harbylarynyň gatnaşmagynda we taslamanyň baş potratçysy bolan Thales Alenia Space kompaniýasynyň inženerleriniň ýolbaşçylygynda Sardiniýada geçirildi...

10.07.2025 20:55
2.4k+

Hytaýda kosmos jümmüşini öwrenmek boýunça dünýäde ilkinji assosiasiýa döredildi

Hytaýyň Hefeý şäherinde (Anhoý welaýaty) Kosmos jümmüşini öwrenmegiň halkara assosiasiýasy (International Deep Space Exploration Association, IDSEA) resmi taýdan işe başlady. Ol doly derejede bu ugra ünsi gönükdirýän dünýäde ilkinji ylmy gurama boldy...

10.07.2025 11:41
2.8k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 13:17
2k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...