Görlüp oturylsa, futbol janköýerleri oýnuň dowamynda däl-de, eýsem ondan öň has uly tolgunmany başdan geçirýän eken. ABŞ-ly we braziliýaly alymlar “Proceedings of the National Science Academy” žurnalynda çap edilen barlagda janköýerleriň ýüreginiň näme üçin oýna başladýan jürlewügiň çalynmazdan öň has çalt urýandygyny anykladylar.
Konnektikut uniwersitetiniň amerikaly antropology Dimitris Ksigalatas Minas-Žeraýs ştat çempionatynyň jemleýji oýnunda Braziliýanyň iki klubunyň janköýerlerini öwrendi. Barlagçylar emosional joşgunyň görkezijisi bolan ýürek urmasyny yzarlamak üçin Holter monitorlaryny ulandylar. Olar janköýerlere duşuşykdan öň, duşuşygyň dowamynda we ondan soň gözegçilik etdiler.
Braziliýada janköýerler oýundan öň Rua de Fogo (“otly köçe”) atly dessury ýerine ýetirýärler. Müňlerçe adam eli alawly, baýdakly we tüsse şaşkaly stadionyň daşyna üýşýär. Olar petarda ýarýarlar, garşydaşlaryna garşy sanawaç aýdýarlar we garşydaşlaryndanam gaty gygyryp toparynyň senasyny aýdýarlar. Alymlar edil şol wagt olaryň duýgularyň iň ýokary derejä ýetýändigini bellediler.
Barlag däp-dessurlaryň bir wagtyň özünde bir topar adamyň şatlygy we jebisligi başdan geçirýän “köpçülikleýin şady-horramlygyna” sebäp bolýandygyny ýüze çykardy. Ksingalatasyň sözlerine görä, däp-dessurlar diňe bir daş-töweregiň ýagdaýy bolman, eýsem agzybirlik duýgusyny döredýän esasy guraldyr.
Alymlaryň gelen netijeleri diňe sporta degişli däl. Şuňa meňzeş mehanizmler konsertlerde, dini dessurlarda we ýygnaklarda hem täsirlidir.
Şeýle çärelere gatnaşmak diňe bir duýga däl, hatda ynanja-da güýçli täsir edýär.
