Gawaýdaky Kilauea wulkany atylyp başlady: ol 300 metr beýiklige lawa zyňýar

  • 28.05.2025 08:24
  • 8.8k+

Dünýäniň iň işjeň wulkanlarynyň biri bolan Gawaýdaky Kilauea wulkany atylyp başlady. Bu barada ABŞ-nyň Geologiýa gullugynyň Gawaý wulkanologiýa obserwatoriýasy habar berýär.

Atylma 25-nji maýda ýerli wagt bilen sagat 16:15-de başlady. Halemaumau krateriniň üstünde lawa çüwdürimleri ýokary galdy. Günortadaky agzyndan çykýan akymlar 70 metr, demirgazykdakydan çykýan akymlar bolsa 300 metr ýokary galdy. Häzirki wagtda işjeňlik diňe Kilaueanyň depesiniň kalderasy we Kaluapele krateriniň günorta-günbatar bölegi bilen çäklenýär.
Hünärmenleriň berýän maglumatlaryna görä, wulkan bir günde, takmynan, 50 müň tonna kükürt dioksidini atmosfera zyňýar. Bu gaz tüssä öwrülip, esasan-da ýeliň ugrundaky ýerlerde ýaşaýan ilatda dem alyş kynçylyklaryny döredip biler.
Lawa bilen bir hatarda wulkan başga zatlary hem zyňýar. Şol sanda Pele saçlary diýlip atlandyrylýan, wulkaniki aýnadan döreýän inçe süýümler hem bar. Olar derini we gözi gyjyndyryp bilýär. Bu bölejikler ýeliň kömegi bilen onlarça kilometr aralyga ýaýraýar we ýere düşende biri-birine dolaşýar. Ýaşaýjylara olar bilen göni aragatnaşykdan gaça durmak maslahat berilýär.
Atylma «Gawaý wulkanlary» milli seýilgähiniň çäginde bolup geçýär. Bu seýilgäh 2007-nji ýyldan bäri ýapyk. Lawa häzirlikçe krateriň çäginden çykmady, emma Halemaumau etrabynda süýşme we ýarylma howpy bar. Şeýle-de ýer yranyp, krateriň diwarlarynyň ýykylmagyna sebäp bolup biler.
Kilauea wulkany deňiz derejesinden 1243 metr beýiklikde, Gawaý adalarynyň günorta-gündogar böleginde ýerleşýär. Bu ada «Uly ada» diýlip hem atlandyrylýar. Wulkanyň ozalky atylmalary 2024-nji ýylyň iýun, sentýabr we dekabr aýlarynda bolupdy. 2018-nji ýylda atylmalar maýdan awgusta çenli dowam edip, 700-den gowrak jaýy ýumrupdy.


07.06.2025 19:01
13k+

Kanadadaky tokaý ýangynlaryndan çykýan tüsse baryp kosmosdan hem görünýär

NASA-nyň Ýerden 1,5 million kilometr uzaklykdaky Lagranj L1 nokadynda ýerleşýän DSCOVR hemrasy Kanadadaky tokaý ýangynlaryndan çykan tüssäni surata aldy. Surat 2025-nji ýylyň 31-nji maýynda düşürildi. Kanadadaky tokaý ýangynlary birnäçe gün bäri dowam edýär...

04.06.2025 10:46
5.6k+

Sisiliýada Etna wulkany 2014-nji ýyldan bäri iň güýçli ýagdaýynda atylyp başlandy

Sisiliýada Etna wulkany atylyp başlandy. Bu barada Italiýanyň Milli geofizika we wulkanologiýa institutyna salgylanyp, ANSA agentligi habar berýär. Wulkan atylmazdan öň krateriň bir bölegi opuryldy, bu hem piroklastik akymyna getirdi – bu gyzgyn gazlaryň, külüň we daşlaryň garyndysydyr...

03.06.2025 13:33
12k+

Türkiýäniň Marmaris sebitinde 5,8 bal ululykda ýertitreme bolup geçdi

3-nji iýuna geçilen gije Türkiýäniň Ortaýer deňzi kenarynda 5,8 bal ululykda ýertitreme bolup geçdi. Ýerasty sarsgynlar ýerli wagt bilen 02:17-de hasaba alyndy. Associated Press ýertitremäniň merkeziniň Marmaris şypahana sebitiniň golaýynda bolandygyny habar berdi...

15.05.2025 17:47
21k+

Mýanmada bolup geçen ýertitremede ýer gabygynyň süýşýän pursady ilkinji gezek wideo düşürildi

Ylym jemgyýetinde uly gyzyklanma döreden wideodaky haýran galdyryjy pursat giňden ara alnyp maslahatlaşylýar. Agzalan wideoda, Mýanmada bolup geçen güýçli ýertitremesi mahaly ýer gabygynyň hereket edişi aýdyň görünýär...