Täze barlaglar pişigiň eldekileşdirilmeginiň ýakymsyz syrlaryny açdy

  • 04.05.2025 13:40
  • 9.4k+

Gadymy Müsürde gurbanlyk bermek üçin haýwanlara bolan isleg sebäpli pişikler eldekileşdirilipdir. Munuň şeýledigini halkara alymlar toparlary tarapyndan alnan genetiki maglumatlar tassyklaýar.

Barlaglar entek gözden geçirilmedi we bioRxiv platformasynda ýerleşdirilmedi.
Felis catus-leriň (öý pişikleri) gelip çykyşy barada iki esasy nazary garaýyş bar. Birinjisi, pişikleriň neolit döwründe Ýewropada eldekileşdirilendigini öňe sürýär. Şol döwürde ýer işläp bejermekligiň peýda bolmagy bilen, adamlar kynlyk bilen ýetişdirilen hasyly weýran edýän gemrijileri awlaýan ýabany pişikleri köpeldip başlapdyrlar.
Täze maglumatlara esaslanýan ikinji nazary garaýyş pişikleriň Müsürde däp-dessurlar üçin köpçülikleýin köpeldilendigini görkezýär. Olaryň arasyndaky dostluk şol sebäpli berkäpdir. Bu haýwanlar ýurduň daşyna satylypdyr we wagtyň geçmegi bilen bütin dünýä ýaýrapdyr.
Alymlar birinji barlagda öý pişikleriniň, ýewropaly (Felis silvestris) we afrikaly ýabany pişikleriň (Felis lybica) süňklerini deňeşdirdiler. Öý pişikleriniň genetiki taýdan afrikaly pişiklere has ýakyndygy anyklandy. Hasaplamalara görä, Felis catus Ýewropada Rimiň giňelmeginden öň peýda bolupdyr we olaryň ýaýramagy bilen Felis silwestris-iň sany azalmaga başlapdyr.
Ikinji barlagda Ýewropadan, Anadolydan, Demirgazyk Afrikadan we beýleki sebitlerden gadymy pişikleriň 70 sany genomy seljerildi. Netijeler Felis catus-iň Felis lybica-dan gelip çykandygyny görkezdi. Netijeler bu pişikleriň soňky iki müň ýylda Ýewropa, megerem, Demirgazyk Afrikadan getirilendigini görkezýär.


28.06.2025 11:03
4.5k+

And daglarynda ýitirilen Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasy tapyldy

Arheologlar adybir meşhur arheologik toplumdan, takmynan, 215 km günorta-gündogarda Boliwiýanyň günortasyndaky gadymy Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasyny tapdylar. Bu açyş hakynda Antiquity žurnalynda habar berildi...

22.06.2025 11:49
7.2k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.6k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.2k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...