Kepler-139 ýyldyzlar ulgamynda “görünmeýän” planeta tapyldy

  • 23.04.2025 15:12
  • 4.3k+

Prinston uniwersitetiniň astronomlary Kepler-139 ulgamynda täze ekzoplanetanyň tapylandygyny habar berdiler. Onuň göni özüni däl-de, goňşy jisimlere ýetirýän dartyş güýjüniň täsiri arkaly tapmak başartdy.

Kepler-139f atly täze ekzoplaneta Gün ulgamyndan 1289 ýagtylyk ýyly uzaklykda ýerleşýän ykjam ulgamda belli bäşinji planeta boldy.
Ondan öň dört obýekt mälimdi - Kepler-139b, c, d we e. Ilkinji üçüsi “Kepler” kosmos teleskopy arkaly tranzit usul bilen tapyldy. Teleskop planetalar onuň öňünden geçende ýyldyzyň ýagtylygynyň gysga wagtlyk peselýändigini ýazga geçirdi. Dördünjisi, Kepler-139e tranzitleriň - orbitalardaky beýleki jisimleriň dartyş güýjüniň täsiri bilen ýüze çykýan üýtgemeleriň wagtynyň özgerişini öwrenmek usuly bilen tapyldy.
Indi Rowan Lammersiň ýolbaşçylygyndaky topar ýene bir planetany - Kepler-139f-i tapdy. Ol ýyldyzyň diskini kesip geçmeýär, munuň sebäbi orbitanyň sähelçe kese ýerleşýändigi sebäpli bolsa gerek. Muňa garamazdan, planeta goňşularynyň hereketine täsir edýär, bu bolsa ony tapmaga mümkinçilik berdi.
Kornell uniwersitetiniň deslapky çap serwerinde neşir edilen barlag şeýle ulgamlarda ýyldyzdan uzakda ýerleşen planetalaryň ýagdaýlaryň, takmynan, 35%-de ýüze çykarylýandygyny görkezdi. Bu ýa-ha şeýle planetalaryň emele gelmeýändigini, ýa-da olaryň orbitalarynyň planetany tranzit usul bilen görmäge mümkinçilik bermeýändigini aňladyp biler.
Şöhle tizlikleri usuly arkaly açmaga synanyşyk kesgitli bir tassyklanmany bermedi. TESS teleskopy we ýerüsti obserwatoriýalar arkaly alnyp baryljak indiki barlaglar şeýle "görünmeýän" dünýäleriň köpüsini açmaga kömek edip biler.


21.11.2025 23:19
6.6k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

20.11.2025 11:50
3.8k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.5k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...

19.11.2025 13:14
3.2k+

Russiýaly alymlar 60-dan gowrak näbelli wirusy ýüze çykardylar

Rospotrebnadzoryň "Wektor" atly ylmy merkeziniň alymlary Russiýada ozal öwrenilmedik 60-dan gowrak wirusy anykladylar. Bu barada RIA "Nowosti" habar berdi. Gözleg üçin nusgalar ýurduň 50 sebitinden gelip gowşupdyr...