Alymlar Kentukkide gadymy akulanyň täze görnüşini açdy: dişli jandaryň ýaşy 340 mln ýyl

  • 04.04.2025 11:31
  • 4k+

Paleontologlar Kentukki ştatyndaky Mamontowa gowagy milli seýilgähinde akulanyň ozal näbelli görnüşiniň dişlerini tapdy. 340 mln ýyl mundan ozal ýaşan bu jandar Clavusodens mcginnisi adyny aldy diýip, Sci News habar berýär.

“Clavusodens mcginnisi ady daşyndan tekiz syrçalary we uzyn esaslary sebäpli gadymy demir çüýlerini ýada salýan akulanyň yzky dişleri bilen baglanyşyklydyr” – diýip, ylmy gözlegiň birinji awtory doktor Jon-Pol Hodnett düşündirdi.

Täze görnüş ýitip giden Petalodontiformes gemirçekli balyklar otrýadynyň Obruchevodidae maşgalasyna degişli edildi.
Bu akulalar uly bolmandyr – olaryň uzynlygy bary-ýogy 8-10 santimetr. Ululygy we isgene şekilli dişleri sebäpli alymlar olara “burunduk akulalar” diýip hem at dakdy.
Dişler hek daşyndan we slanesden ybarat bolan Sent-Ženewýew dag jynslarynyň gatlaklarynda tapyldy. Bu jynslar gadymy umman rifiniň düýbünde emele gelipdir. 

“Soňky birnäçe ýylda Mamontowa gowagynda edilen açyşlara çenli Sent-Ženewýew jyns gatlaklarynda akulalaryň galyndylary barada mälim däldi. Indi bu geologik gatlakda akulalaryň we beýleki balyklaryň 70-den gowrak görnüşi, şol sanda dört sany täze görnüş tapyldy” – diýip, Hodnett belledi.

Bu açyş daş-kömür eýýamynyň durmuşy baradaky bilimleri giňeldýär.


29.06.2025 13:27
5.6k+

Ýantar daşynda ýaşy 40 million ýyla golaý bolan gadymy tarakan tapyldy

Kaliningraddaky “Ýantar kombinatynda” (RF-niň “Rosteh” döwlet korporasiýasyna degişli) 35–40 million ýyl mundan ozalky döwre degişli gadymy ýabany tarakan saklanýan täsin ýantar daşy tapyldy. Bu seýrek duş gelýän inklýuziýa 2-nji awgustda Moskwada geçiriljek AmberForum’25 halkara forumynyň çäklerinde guraljak täsin ýantarlar auksionynda esasy lotlaryň biri bolar...

29.06.2025 13:10
5.1k+

Gaýtadan işlenen plastik gormonal ulgam üçin zyýanly bolup çykdy

Plastik çökgünligine çözgüt gözläp, köp ýurtlar soňky onlarça ýylyň dowamynda plastikleri gaýtadan işlemäge aýratyn üns berdiler. Emma täze barlaglar bu usulyň hem howpsuz däldigini görkezýär. Nemes alymlarynyň geçiren ylmy işi Journal of Hazardous Materials žurnalynda neşir edilip, gaýtadan işlenen plastigiň janly organizmlere ýaramaz täsir ýetirip bilýändigini görkezdi...

26.06.2025 14:32
6.8k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.7k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...