Biologlar kengurularyň näme üçin böküp hereket edýändigini düşündirdiler

  • 28.03.2025 11:18
  • 6.2k+

Alymlar kengurularyň näme sebäpden böküp hereket edýändiginiň jogabyny ýüze çykarmaga ýakynlaşdylar. Bu geň hereketiň açary müşkli kenguru alakasynyň hereketleri bilen bagly bolup biler. Bu barada awstraliýaly alymlaryň geçiren gözlegleriniň netijeleri «Australian Mammalogy» žurnalynda çap edildi diýip, «The Guardian» neşiri habar berýär.

Flinders uniwersitetiniň alymlarynyň aýtmagyna görä, kengurular we olaryň garyndaşlary bolan wallabiler – iki aýagynyň üstünde dik durup hereket edýän we agramy 5 kilogramdan geçýän ýeke-täk uly haýwanlardyr. Emma olaryň bu lokomosiýany ewolýusiýada näme sebäpden özleşdirendikleri uzak wagtlap syr bolup galypdy.
Lokomosiýa – haýwanlaryň we adamlaryň giňişlikde öz bedenleriniň ululygyndan has uzak aralyga hereket etmegidir. Muňa ýüzmek, uçmak we gury ýerdäki dürli görnüşli hereketler degişlidir.
Alymlar kengurularyň ewolýusiýasynda bir aralyk tapgyryň bolandygyny çaklaýarlar. Ynha, şol aralyk tapgyr bolsa, müşkli kenguru alakasy bolup çykdy. Bu haýwan diňe Awstraliýanyň demirgazyk-gündogaryndaky tropiki tokaýlarda ýaşaýar. Ol öz ýiti ysy bilen tapawutlanýar, şonuň üçin oňa müşkli kenguru alakasy diýilýär.
Alymlar bu alakanyň hereket ediş usulyny jikme-jik öwrendiler. Zoologlaryň sözlerine görä, müşkli kenguru alakalary bökmeýärler, olar «çapadaklap» hereket edýärler. Ýagny yzky aýaklary bilen bökýärler, emma öňdäki aýaklary hemişe ýerde galýar. Alymlaryň pikirine görä, bu hereket dört aýakda ýöremek bilen iki aýagyň üstünde bökmegiň arasyndaky geçiş tapgyrydyr.

«Belki-de ähli zadyň başy beýleki torbalylara meňzeş, dört aýagynyň üstünde hereket edýän ata-babalary bilen başlandyr. Soň bolsa kenguru alakalary ýaly bökýän haýwanlar peýda bolan bolandyr we iň soňunda bolsa, häzirki wagtda Awstraliýadaky meşhur bökýän kengurulara öwrülendir» — diýip, Garward uniwersitetiniň alymy Piter Bişop düşündirýär.

Kengurularyň köpüsiniň diňe yzky aýaklary däl, eýsem öňki aýaklary hem güýçli ösendir. Erkek kengurular olary «boks tutluşyklarynda» ulanýarlar. Olar territoriýa we urkaçylar üçin birek-biregi bilen uruşýarlar. Şeýle-de belläp geçsek, kengurularyň hüjümleri sebäpli her ýylda, ortaça, bäş adam şikes alýar. Olar adamlary süsüp, yzky aýaklary bilen urup, itekläp, öňki aýaklary bilen bolsa, berk tutup bilýärler.


18.12.2025 13:23
6k+

Dünýäde iň uly elektrik gämisi Tasmaniýada ilkinji synaglardan üstünlikli geçdi

Awstraliýanyň Incat Tasmania gämi gurluşyk kompaniýasy tarapyndan gurlan we doly elektrik energiýasy bilen işleýän dünýäde iň uly gämi Tasmaniýanyň Hobart şäherinde ilkinji suw synaglaryny üstünlikli tamamlady...

17.12.2025 11:16
2.4k+

Astronomlar ilkinji gezek Günüň daşky serhediniň kartasyny çyzdylar

Astronomlar ilkinji gezek Günüň atmosferasynyň daşky serhediniň — Alwen üsti (Alfvén surface) hökmünde tanalýan zolagyň yzygiderli iki ölçegli kartasyny düzdüler. Bu serhet Gün şemalynyň magnit tolkunlarynyň tizliklerinden geçip, yzyna dolanmaz ýaly Günüň täsirinden çykýan we planetalarara giňişlige ýaýraýan sebitidir...

17.12.2025 11:12
4.1k+

Türkmen alymlary çölleşmä garşy göreşmek üçin bionanokompozit material döretdiler

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologik parkynyň hünärmenleri gumuň göçmegi we çölleşmek meseleleri boýunça ylmy-barlag işlerini geçirdiler. Bu ylmy-barlag işleriniň çäklerinde sianobakteriýalaryň biomassasy esasynda dökülýän çägeleri berkitmek we olaryň göçmeginiň öňüni almak üçin bionanokompozit material (BNKM) döredildi...

16.12.2025 19:18
4.7k+

Paleontologlar dinozawryň täze görnüşini açdylar: Ol tas 110 ýyllap köpçüligiň göz öňünde durdy

Paleontologlar köne kolleksiýalaryň arasyndaky muzeý witrinasynda dinozawryň täze görnüşini tapdylar. Bu, alymlaryň 1916-njy ýylda tapylan ördek burunly gadrozawridanyň nusgasyny täzeden öwrenenlerinden soň ýüze çykdy...