Biologlar kengurularyň näme üçin böküp hereket edýändigini düşündirdiler

  • 28.03.2025 11:18
  • 6.2k+

Alymlar kengurularyň näme sebäpden böküp hereket edýändiginiň jogabyny ýüze çykarmaga ýakynlaşdylar. Bu geň hereketiň açary müşkli kenguru alakasynyň hereketleri bilen bagly bolup biler. Bu barada awstraliýaly alymlaryň geçiren gözlegleriniň netijeleri «Australian Mammalogy» žurnalynda çap edildi diýip, «The Guardian» neşiri habar berýär.

Flinders uniwersitetiniň alymlarynyň aýtmagyna görä, kengurular we olaryň garyndaşlary bolan wallabiler – iki aýagynyň üstünde dik durup hereket edýän we agramy 5 kilogramdan geçýän ýeke-täk uly haýwanlardyr. Emma olaryň bu lokomosiýany ewolýusiýada näme sebäpden özleşdirendikleri uzak wagtlap syr bolup galypdy.
Lokomosiýa – haýwanlaryň we adamlaryň giňişlikde öz bedenleriniň ululygyndan has uzak aralyga hereket etmegidir. Muňa ýüzmek, uçmak we gury ýerdäki dürli görnüşli hereketler degişlidir.
Alymlar kengurularyň ewolýusiýasynda bir aralyk tapgyryň bolandygyny çaklaýarlar. Ynha, şol aralyk tapgyr bolsa, müşkli kenguru alakasy bolup çykdy. Bu haýwan diňe Awstraliýanyň demirgazyk-gündogaryndaky tropiki tokaýlarda ýaşaýar. Ol öz ýiti ysy bilen tapawutlanýar, şonuň üçin oňa müşkli kenguru alakasy diýilýär.
Alymlar bu alakanyň hereket ediş usulyny jikme-jik öwrendiler. Zoologlaryň sözlerine görä, müşkli kenguru alakalary bökmeýärler, olar «çapadaklap» hereket edýärler. Ýagny yzky aýaklary bilen bökýärler, emma öňdäki aýaklary hemişe ýerde galýar. Alymlaryň pikirine görä, bu hereket dört aýakda ýöremek bilen iki aýagyň üstünde bökmegiň arasyndaky geçiş tapgyrydyr.

«Belki-de ähli zadyň başy beýleki torbalylara meňzeş, dört aýagynyň üstünde hereket edýän ata-babalary bilen başlandyr. Soň bolsa kenguru alakalary ýaly bökýän haýwanlar peýda bolan bolandyr we iň soňunda bolsa, häzirki wagtda Awstraliýadaky meşhur bökýän kengurulara öwrülendir» — diýip, Garward uniwersitetiniň alymy Piter Bişop düşündirýär.

Kengurularyň köpüsiniň diňe yzky aýaklary däl, eýsem öňki aýaklary hem güýçli ösendir. Erkek kengurular olary «boks tutluşyklarynda» ulanýarlar. Olar territoriýa we urkaçylar üçin birek-biregi bilen uruşýarlar. Şeýle-de belläp geçsek, kengurularyň hüjümleri sebäpli her ýylda, ortaça, bäş adam şikes alýar. Olar adamlary süsüp, yzky aýaklary bilen urup, itekläp, öňki aýaklary bilen bolsa, berk tutup bilýärler.


şu gün 10:04
94

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...

24.11.2025 13:51
6k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

24.11.2025 13:43
3.3k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...

21.11.2025 23:19
7.3k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...