Soňky üç onýyllygyň dowamynda Hazar deňziniň derejesiniň peselmegi Russiýanyň üç sebitiniň - Astrahan oblastynyň, Kalmykiýanyň we Dagystanyň kenarýaka çäginiň ep-esli üýtgemegine sebäp boldy. Bu barada Federal döwlet býudjet ylmy edarasynyň "WNIRO" ("KaspNIRH") Wolga-Kaspi şahamçasyna salgylanyp, TASS habar berýär.
Hazar deňziniň suwy 1990-njy ýyllaryň ortalaryndan bäri çekilip gelýär, 2020-nji ýyldan başlap bolsa onuň derejesi 0,8 m töweregi peseldi diýip, şahamçada bellediler.
Çeşmäniň berýän maglumatlaryna görä, Astrahan oblastynda deňiz derejesiniň peselmegi Wolganyň deltasynda güýçli geomorfologiki üýtgeşmelere - deňziň ep-esli yza çekilmegine, deltada täze meýdançalaryň, suw akymlarynyň, mikrodeltalaryň, adalaryň we ýalpaklyklaryň emele gelmegine sebäp bolupdyr. Günbatardaky sähra etek kölleri (Wolganyň deltasyndaky balyklaryň köpelýän köl ulgamy) suwlulandyrmagyň şertleri ýaramazlaşýar, ýazda we tomsuň başynda daşgyn suwlarynyň deňze akyşyny çaltlaşdyrýar.
Kalmykiýada hyşşalyk zolaklar 10 kilometre çenli we ondanam köp süýşdi. Käbir adalar ýarym adalara öwrüldi. Şeýlelik bilen, 150 ýyl mundan ozal adada ýerleşýän Lagan obasy indi gury ýerde ýerleşýär. Lagan gämi gatnawy kanaly ýalpaklaşdy.
Dagystanda Kizlýar aýlagynyň kenar ýakasy birnäçe kilometre süýşdi. Agrahan aýlagy doly ýitdi, diňe demirgazyk bölegi saklanyp galdy.
Üýtgeşmeleriň esasy sebäbi Hzara guýýan Wolganyň akymynyň azalmagy boldy. Geçen ýyl akymyň mukdary 232 kub km. bolupdy. Deňiz derejesiniň durnukly ýokarlanmagy üçin, 1970-nji ýyllaryň aýagyndan 1990-njy ýyllaryň ortalaryna çenli bolşy ýaly, takmynan, 270 kub km akym zerur.
Hazar deňzi Ýer ýüzündäki iň uly ýapyk suw howdanydyr. Oňa 130-dan gowrak derýa gelip guýýar, olardan iň irileri Wolga, Ural, Terek, Sulak we Samur derýalarydyr. Hazaryň kenar ýakasynda bäş ýurt: Türkmenistan, Azerbaýjan, Gazagystan, Eýran we Russiýa ýerleşýär.