Antarktidanyň buzlarynyň eremegi Ýeriň esasy umman akymyny haýalladar

  • 05.03.2025 06:06
  • 6k+

Awstraliýaly alymlar Antarktidanyň buzlarynyň eremeginiň 2050-nji ýyla çenli Antarktidanyň sirkumpolýar akymynyň (ASA) 20% haýallamagyna sebäp boljakdygyny anykladylar. Barlagyň netijeleri Environmental Research Letters žurnalynda çap edildi.

ASA uzynlygy 30 müň km-e we ini 2,5 müň km-e çenli bolan güýçli umman akymydyr. Ol Atlantika, Ýuwaş we Hindi ummanlaryny birleşdirýär hem-de Ýeriň howasynda möhüm rol oýnaýar.
Barlagçylar Antarktidanyň buz tekjelerinden çykýan erän suwlaryň mukdary bilen ASA-nyň haýallaşmagynyň arasynda anyk baglanyşyk tapdylar. Erän suwlar, akymyň tizligine täsir etmek bilen, umman suwunyň dykyzlygyny üýtgedýär.
Melburun uniwersitetinden barlagyň şärikdeş awtory Bişahdatta Gaýen muny "juda alada goýýan" ýagdaý diýip atlandyrdy. ASA ummanyň ýylylygyna we kömürturşy gazyny özüne siňdirişine täsir edýär we ýyly suwlaryň Antarktida düşmeginiň öňüni alýar.

“Umman diýseň çylşyrymly we ynjyk deňagramlylyk. Eger ummanyň bu hereketlendirijisi bozulsa, howanyň üýtgemeginiň tizleşmeginiň käbir sebitlerde adatdan daşary hadysalaryň ýüze çykmagy bilen utgaşmagy we ummanyň uglerody siňdiriji hökmünde hereket etmek ukybynyň peselmegi sebäpli, ählumumy maýlamagyň çaltlaşmagy ýaly çynlakaý netijelere garaşyp bolar "- diýip, Gaýen düşündirýär.


24.10.2025 16:48
7.8k+

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar peýda boldy

Islandiýada ilkinji gezek çybynlar ýüze çykaryldy. Häzire çenli ýurt dünýäde olardan azat bolan iki ýeriň biri hasaplanýardy – indi ýeke-täk şeýle ýer Antarktida bolup galdy. Ilkinji çybynlar Reýkýawikden günorta-günbatarda Kýos buzluk jülgesinde göründi...

16.10.2025 10:42
6.8k+

Hytaýda maýlama sebäpli XXI asyryň ahyrynda tutuş ýurtda çaý ösdürip ýetişdirip bolar

2090-njy ýyla çenli Hytaýda çaý ösdürip ýetişdirmek üçin amatly 137 müň inedördül kilometre golaý täze ýer peýda bolup biler diýip, Günorta-Günbatar uniwersitetiniň alymlary N+1 neşirine beren maglumatynda aýdýarlar...

19.09.2025 14:55
5.3k+

Awstraliýada 1,5 mln adam umman derejesiniň ýokarlanmagy sebäpli howp astynda

Awstraliýanyň klimat gullugy global ýylamanyň netijeleri barada çaklamasyny hödürledi. Maglumatlara görä, 2050-nji ýyla çenli umman derejesiniň ýokarlanmagy ýurduň 1,5 million ýaşaýjysynyň janyny howp astyna goýup biler diýip, The Guardian habar berýär...

13.09.2025 15:05
7.3k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...