Çiuaua (Tehas ştaty, ABŞ) çölünde Big-Bend milli seýilgähinde ösümlikleriň öň näbelli görnüşi tapyldy. Mymyk tüýli ak ýapraklary we şah çykyp duran ýaly goýy gyzyl gülleri sebäpli alymlar ony “tüýlek arwah” – Ovicula biradiata diýip atlandyrdy.
Bu soňky 50 ýylda ABŞ-nyň Milli seýilgähinde tapylan ilkinji täze ösümlik diýip, Pensoft ýazýar.
Üýtgeşik güli ilkinji bolup seýilgähiň meýletinçisi Deb Menli gördi. Ol suraty iNaturalist programmasyna ýükledi, şondan soň botanikler ony öwrenip başlady. Alymlar onuň özboluşlylygyny tassyklady, olar güli bary-ýogy üç ýerde tapdy, bu hem görnüşiň seýrekdigini görkezýär.
“Çöl ösümlikleri, köplenç, özboluşly, sebäbi olar uzak wagtlap suwsuzlykdan başlap, duýdansyz suw joşgunlaryna çenli adatdan daşary şertlerde ýaşamaga uýgunlaşandyr. Olarda bu gurak landşaftlarda aşa gurakçylyga we suw joşgunlaryna çydamaga mümkinçilik berýän ýörite mehanizmler emele gelýär” – diýip, Kaliforniýanyň ylymlar akademiýasyndan Isaak Lihter düşündirýär. Alym çölleriň has yssy we gurak bolmagyna getirýän howanyň üýtgemegi sebäpli, “tüýlek" gül ýaly seýrek görnüşlere ýitmek howpunyň abanýandygyny belledi.
Ylmy gözlegçiler onuň himiki düzümini-de öwrenýär. Ähtimal, ol dermanlyk aýratynlyklaryna eýedir.
“Biz mikroskopyň astynda, bilşimiz ýaly, günebakar maşgalasyna degişli beýleki ösümliklerde rak we çiş kesellerine garşy häsiýetleri bolan birleşmeleri düzüminde saklaýan aýratyn mäzleri gördük” – diýip, botanik Keýli Peralta aýdýar. Bu häsiýetleri tassyklamak üçin goşmaça gözlegler gerek.
