Demirgazyk şöhlelerindäki täsin ak tegmillere ilkinji gezek düşündiriş berildi

  • 13.01.2025 11:55
  • 3.2k+

Kanadanyň Kalgari uniwersitetiniň alymlary demirgazyk şöhlesiniň (aurora borealis) görünýän wagty, onuň arasynda käwagt peýda bolýan täsin ak-kül reňk tegmillere ilkinji gezek düşündiriş berdiler. Bu barlagyň netijeleri, Nature Communications ylmy žurnalynda çap edildi.

Adaty bolmadyk bu hadysa, ýaşyl we gyzyl polýar şöhleleriniň ortasynda ak reňkli, bir gurluşly tegelek meýdan şeklinde emele gelýär. Alymlaryň bellemegine görä, bu hadysa beýleki ylmy makalalarda hem agzalyp geçilipdir, emma onuň gelip çykyşy düşündirilmändir.
Demirgazyk şöhlesindäki ak tegmiller kämil tehnologiýalar arkaly jikme-jik seljerilipdir. Bu tehnologiýalar gijeki asmany hakyky reňklerde suratlandyrmaga mümkinçilik beripdir.
Alymlar toparynyň netijelerine görä, polýar şöhlelerindäki ak tegmilleriň emele gelmegi, golaýda açylan "STEVE" hadysasyna meňzeş mehanizma eýedir.
STEVE näme? STEVE – bu gijeki asmanda müňlerçe kilometr uzalyp gidýän, ýagty, açyk gülgüne reňkli dar zolak ýaly görünýän optiki hadysadyr. Bu zolaklaryň Ýerden takmynan, 300 km beýiklikde hereket edýän gyzgyn gazlar sebäpli emele gelýändigini çaklaýarlar.
Alymlaryň aýtmagyna görä, STEVE we demirgazyk şöhlesindäki ak tegmiller birmeňzeş beýiklik spektrine eýe bolsa-da, biri-birinden aýratyn ýagdaýlarda emele gelýärler. Topar, bu hadysany “gurluşly üznüksiz şöhlelenme” diýip atlandyrdy.


düýn 18:32
2.9k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

düýn 18:30
1.7k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

düýn 18:28
1.9k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...

03.07.2025 22:41
1.4k+

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasyny 500-nji gezek üstünlikli uçurdy

SpaceX kompaniýasy Falcon 9 raketasynyň 500-nji uçuşyny üstünlikli geçirdi. Ýubileý uçuşy Florida ştatynyň Kanaweral burnundaky kosmodromdan amala aşyryldy. Raketa göterijisi Starlink hemralarynyň täze tapgyryny orbita çykardy...