2024-nji ýylda himiýa boýunça Nobel baýragy belok gurluşlarynyň öwrenilendigi üçin berildi

  • 09.10.2024 19:03
  • 4.4k+

2024-nji ýylda himiýa boýunça Nobel baýragynyň eýeleri amerikaly Dewid Beýker hem-de britaniýalylar Demis Hassabis we Jon Jamper boldular.

Şwesiýanyň Patyşalyk Ylymlar akademiýasynyň bu çözgüdini 9-njy oktýabrda Stokgolmda himiýa boýunça Nobel komiteti yglan etdi. Biohimik we hasaplaýyş biologiýasy boýunça hünärmen Beýker “beloklaryň hasaplaýyş dizaýny üçin”, neýrobiologlar Hassabis bilen Jamper bolsa “belok gurluşlaryny öňünden kesgitländikleri üçin” sylaglandy.

“Dewid Beýker mümkin däl ýaly zatda – beloklaryň düýbünden täze görnüşlerini döretmekde öňe gitdi. Demis Hassabis we Jon M.Jamper 50 ýyllyk meseläni çözmek: beloklaryň çylşyrymly gurluşlaryny öňünden kesgitlemek üçin emeli aň ulgamyny işläp taýýarladylar. Bu açyşlaryň geljegi uly” – diýlip, akademiýanyň metbugat relizinde aýdylýar.

Belläp geçsek, 1901-nji ýyldan bäri himiýa boýunça Nobel baýragy 115 gezek berildi. 2023-nji ýyla çenli ýagdaýa görä, ony 192 laureat aldy.
Himiýa boýunça Nobel baýragynyň möçberi 11 mln şwed kronyna deň.
2023-nji ýylda himiýa boýunça Nobel baýragynyň eýeleri ABŞ-dan üç alym – Mungi Bawendi (Massaçusets tehnologiýa instituty), Luis Brýus (Kolumbiýa uniwersiteti) we Alekseý Ýekimow (Nanocrystals Technology Inc) boldy. Baýrak olara kwant nokatlarynyň açyşy we sintezi üçin berildi. Kwant nokatlary şeýle bir kiçijik bölejikler welin, olaryň ölçegi olaryň häsiýetlerini kesgitleýär.


24.07.2025 10:31
2.8k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
7k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
5k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
7.2k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...