Ýuwaş ummanynyň suwüsti temperaturasy 600 ýyllyk rekordy täzeledi. Bu merjenleriň üsti bilen anyklandy

  • 24.09.2024 12:35
  • 6.3k+

Meksikanyň Milli awtonom uniwersitetiniň we Angliýanyň Lester uniwersitetiniň ýolbaşçylygyndaky halkara alymlar topary tarapyndan geçirilen bu barlag soňky 600 ýylda Ýuwaş ummanynda suwüsti temperaturanyň ýokarlanandygyny anyklady. Maglumatlar Fijidäki Diploastrea heliopora merjenleriniň ullakan koloniýasynyň himiki düzümini seljermek arkaly alyndy.

Ýylda bary-ýogy 3-6 millimetr ösýän merjenler düzümindäki howanyň üýtgeýşini hasaba alýar we tropiki sebitlerde geçmişde howanyň üýtgeýiş ýagdaýynyň  gymmatly arhiwi bolup durýar. Barlagçylar merjen koloniýasyndan 627 ýyldan gowrak wagtyň dowamynda suwuň temperaturasyny öwrenmäge mümkinçilik berýän iki metrlik kern ýygnadylar. Maglumatlaryň üsti  26 ýyllyk gural ölçegleriniň netijeleri bilen ýetirildi.
Barlagyň netijeleri Fiji arhipelagy sebitinde deňziň häzirki suwüsti temperaturasynyň soňky 653 ýylda iň ýokarydygyny görkezdi. Bu ählumumy  maýlamaklygyň tendensiýasyny we onuň Ýuwaş ummanyna täsirini tassyklaýar.
Ýuwaş ummanyň suwunyň temperaturasynyň ýokarlanmagy Ýuwaş ummanyň adalaryna ýaramaz täsir edýär we olaryň barlygyna howp salýar. Mundan başga-da, Ýuwaş ummanyň günorta-günbatary El Ninýo görnüşindäki hadysalara täsir edip, global howanyň emele gelmeginde möhüm rol oýnaýar.
Şeýle hem barlag soňky ýüzýyllyklarda ygalyň paýlanyşyna täsir edýän temperatura gradiýentleriniň ýüze çykmagyna getiren, adatça temperaturasy bilen  tapawutlanýan sebitlerde ýylylygyň sinhronlaşýandygyny anyklady.
Alymlar howanyň üýtgemegine garşy çäre görülmese, XXI asyrda Ýuwaş ummanyň käbir sebitlerinde guraklygyň we güýçli çabgalaryň boljakdygyny çaklaýarlar. Bu Ýuwaş umman adalarynyň ilaty we olaryň ýitip ýok bolmak howpy abanýan ekoulgamlary üçin juda ýaramaz netijelere getirer.


şu gün 08:09
2.6k+

Buzluklaryň möçberi 50 ýylda 9 trillion tonna azaldy

1975-nji ýyldan bäri alnyp barylýan gözegçilikleriň dowamynda, buzluklaryň umumy möçberi 9 trillion tonnadan hem köp azaldy. Bu barada Bütindünýä meteorologiýa guramasynyň wekili Kler Nullis Ženewada geçirilen metbugat ýygnagynda habar berdi...

düýn 19:18
5.4k+

Ýeriň ilatynyň tas ýarysy bir aýa barabar goşmaça yssy howany başdan geçirdi

ABŞ-nyň Nýu-Jersi ştatynda ýerleşýän «Climate Central» garaşsyz ylmy-barlag toparynyň hasabatyna görä, soňky bir ýylyň dowamynda Ýeriň ilatynyň tas ýarysy aşa yssy howalaryň uzaga çekmegi bilen ýüzbe-ýüz bolupdyr...

27.04.2025 11:59
4.9k+

Ummanlaryň gyzmagy merjenleriň 80%-den gowragyna ýok bolup gitmek howpuny salýar

Ummanlaryň temperaturasynyň ýokarlanmagy sebäpli planetanyň merjenleriň 80%-den gowragynyň reňki soldy. Halkara Merjen gaýalary başlangyjy (ICRI) tarapyndan berlen hasabatda olaryň köpçülikleýin ýok bolup gitmek howpy barada aýdylýar diýip, TASS habar berýär...

10.04.2025 16:03
15k+

Emeli hemralar Aralgum çölüniň ulalýandygyny görkezýär: Aral deňzi çekilmegini dowam edýär

Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Aral deňziniň 2025-nji ýylyň martynda Sentinel-2 emeli hemrasy tarapyndan düşürilen suratyny çap etdi. Gazagystan bilen Özbegistanyň araçäginde ýerleşýän suw howdany bir wagtlar Merkezi...