Alymlar gadymy Kahokia şäheriniň ýitip gitmeginiň syry baradaky öňki teoriýany ret etdiler

  • 21.07.2024 10:51
  • 10k+

Taryhçylar köp wagtdan bäri gadymy Kahokia şäheriniň ýitip gitmeginiň syryny açmaga synanyşýarlar. Ýüzlerçe ýyllaryň dowamynda ABŞ-nyň Illinoýs ştatynyň häzirki çäginde ýerleşen, 50 000 ilatly bu şäher Amerikanyň iň gülläp ösen ýerlerinden biri bolupdy, ýöne XIV asyryň ortalarynda ýaşaýjylar ony terk etdiler we bilermenler häli-häzire çenli munuň sebäbini doly anyklap bilenok.

ABŞ-nyň Ýer dolandyryş býurosy we Sent-Luisdäki Waşington uniwersiteti tarapyndan geçirilen täze barlag şäheriň pese gaçmagyna guraklygyň sebäp bolandygy baradaky öňki teoriýany ret edýär.
Uly çuňluklardan alnan topragyň nusgalarynyň seljermesi uglerod izotoplarynyň durnukly derejesini görkezdi, bu ýaşaýjylaryň şäherden çykan döwründe hasyl ýetmezçiliginiň bolmandygyna güwä geçýär. Alymlar Kahokianyň ilatynyň gurakçylyk şertlerine gowy uýgunlaşandygyny we olaryň çylşyrymly azyk saklaýyş ulgamlarynyň bolandygyny anykladylar.
Hünärmenler has giň sebitde ekinleriň gögerdilişine düşünmek we gadymy ekinleriň gurakçylyga durnuklylygyny barlamak üçin barlaglary dowam etdirmegi meýilleşdirýärler.
Kahokianyň pese düşmeginiň takyk sebäpleri näbelliligine galýan hem bolsa, barlaglar munuň sosial, ykdysady ýa-da syýasy üýtgeşmeler ýaly, dürli daşarky faktorlar sebäpli kem-kemden ýüze çykan bolmagynyň mümkindigini görkezýär.
Barlagyň netijeleri The Holocene žurnalynda çap edildi.


düýn 15:41
2.6k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.5k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...