Alymlar gadymy Kahokia şäheriniň ýitip gitmeginiň syry baradaky öňki teoriýany ret etdiler

  • 21.07.2024 10:51
  • 10k+

Taryhçylar köp wagtdan bäri gadymy Kahokia şäheriniň ýitip gitmeginiň syryny açmaga synanyşýarlar. Ýüzlerçe ýyllaryň dowamynda ABŞ-nyň Illinoýs ştatynyň häzirki çäginde ýerleşen, 50 000 ilatly bu şäher Amerikanyň iň gülläp ösen ýerlerinden biri bolupdy, ýöne XIV asyryň ortalarynda ýaşaýjylar ony terk etdiler we bilermenler häli-häzire çenli munuň sebäbini doly anyklap bilenok.

ABŞ-nyň Ýer dolandyryş býurosy we Sent-Luisdäki Waşington uniwersiteti tarapyndan geçirilen täze barlag şäheriň pese gaçmagyna guraklygyň sebäp bolandygy baradaky öňki teoriýany ret edýär.
Uly çuňluklardan alnan topragyň nusgalarynyň seljermesi uglerod izotoplarynyň durnukly derejesini görkezdi, bu ýaşaýjylaryň şäherden çykan döwründe hasyl ýetmezçiliginiň bolmandygyna güwä geçýär. Alymlar Kahokianyň ilatynyň gurakçylyk şertlerine gowy uýgunlaşandygyny we olaryň çylşyrymly azyk saklaýyş ulgamlarynyň bolandygyny anykladylar.
Hünärmenler has giň sebitde ekinleriň gögerdilişine düşünmek we gadymy ekinleriň gurakçylyga durnuklylygyny barlamak üçin barlaglary dowam etdirmegi meýilleşdirýärler.
Kahokianyň pese düşmeginiň takyk sebäpleri näbelliligine galýan hem bolsa, barlaglar munuň sosial, ykdysady ýa-da syýasy üýtgeşmeler ýaly, dürli daşarky faktorlar sebäpli kem-kemden ýüze çykan bolmagynyň mümkindigini görkezýär.
Barlagyň netijeleri The Holocene žurnalynda çap edildi.


29.06.2025 13:27
5.6k+

Ýantar daşynda ýaşy 40 million ýyla golaý bolan gadymy tarakan tapyldy

Kaliningraddaky “Ýantar kombinatynda” (RF-niň “Rosteh” döwlet korporasiýasyna degişli) 35–40 million ýyl mundan ozalky döwre degişli gadymy ýabany tarakan saklanýan täsin ýantar daşy tapyldy. Bu seýrek duş gelýän inklýuziýa 2-nji awgustda Moskwada geçiriljek AmberForum’25 halkara forumynyň çäklerinde guraljak täsin ýantarlar auksionynda esasy lotlaryň biri bolar...

29.06.2025 13:10
5.1k+

Gaýtadan işlenen plastik gormonal ulgam üçin zyýanly bolup çykdy

Plastik çökgünligine çözgüt gözläp, köp ýurtlar soňky onlarça ýylyň dowamynda plastikleri gaýtadan işlemäge aýratyn üns berdiler. Emma täze barlaglar bu usulyň hem howpsuz däldigini görkezýär. Nemes alymlarynyň geçiren ylmy işi Journal of Hazardous Materials žurnalynda neşir edilip, gaýtadan işlenen plastigiň janly organizmlere ýaramaz täsir ýetirip bilýändigini görkezdi...

26.06.2025 14:32
6.8k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.7k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...