Dünýäde ynsan ömrüniň dowamlylygy 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar

  • 24.05.2024 11:04
  • 10k+

“The Lancet” žurnalynda neşir edilen täze barlagyň netijesine görä, ynsan ömrüniň dowamlylygy 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar. Bu adamlaryň ortaça 78,2 ýaşa çenli ýaşajakdygyny aňladýar. Ösüşe, ne geosyýasy, ne howa ne-de daşky gurşaw kynçylyklary päsgel berip bilmez.

Waşington uniwersitetiniň alymlary dünýädäki keseliň agyrlygy baradaky maglumatlary analiz etdiler. Netijede ömür dowamlylygynyň ýokarlanmagynyň, esasan, ýürek-damar kesellerinden, dem alyş ýokançlaryndan we inçekeselden ölümiň azalmagy bilen baglanyşyklydygyny anykladylar.
1990-njy ýyldan 2019-njy ýyla çenli ömrüň dowamlylygy her ýyl ortaça 0,27 ýyl ýokarlandy. COVID-19 pandemiýasy ösüşi 0,16 ýyla çenli haýallatdy.
Ýokarda sanap geçilen kesellerden ölümiň azalmagy, esasanam, Afrikanyň, Latyn Amerikasynyň we Karib deňziniň ilatyna täsir etdi. Şeýle hem, ene we çaga ölümliliginiň azalmagy, bilime we saglygy goraýşa elýeterliligiň ýokarlanmagy, iýmitleniş we ýaşaýyş şertleriniň gowulanmagy ýaly beýleki faktorlar ösüşe täsir edýärler.
Barlagy geçiren alymlar çilimkeşlige, semizlige we zyýanly iýmitlenmelere garşy göreşmek ýaly keselleriň öňüni alyş maksatnamalaryna maýa goýumlaryny köpeltmäge çagyrdylar.
Şeýle-de bolsa, ömrüň dowamlylygynyň ýokarlanmagy adamlaryň sagdyn durmuşda ýaşajakdygyny aňlatmaýar. 2050-nji ýyla çenli dünýädäki sagdyn ömrüň bary-ýogy 2,6 ýyl, ýagny 67,4 ýyla çenli ýokarlanmagyna garaşylýar. Bu diýildigi adamlar uzak ýaşarlar, emma keselleriň aşa köplügi bilen bile ýaşamaly bolarlar.


15.12.2025 11:29
2.3k+

Smartfonlar çagalarda depressiýa we semizlik howpuny ýokarlandyrdy

Çaganyň smartfon bilen ir tanyşmagy alymlarda uly howatyrlanma döredýär: amerikaly hünärmenleriň täze barlaglary bu enjamy ele almak ýaşynyň we ýetginjeklerde depressiýa, semizlik we ýeterliksiz ukynyň artmak howpunyň arasynda aladalandyryjy baglanyşygy ýüze çykardy...

04.12.2025 13:32
2.9k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.7k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
5k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...