Dünýäde ynsan ömrüniň dowamlylygy 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar

  • 24.05.2024 11:04
  • 10k+

“The Lancet” žurnalynda neşir edilen täze barlagyň netijesine görä, ynsan ömrüniň dowamlylygy 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar. Bu adamlaryň ortaça 78,2 ýaşa çenli ýaşajakdygyny aňladýar. Ösüşe, ne geosyýasy, ne howa ne-de daşky gurşaw kynçylyklary päsgel berip bilmez.

Waşington uniwersitetiniň alymlary dünýädäki keseliň agyrlygy baradaky maglumatlary analiz etdiler. Netijede ömür dowamlylygynyň ýokarlanmagynyň, esasan, ýürek-damar kesellerinden, dem alyş ýokançlaryndan we inçekeselden ölümiň azalmagy bilen baglanyşyklydygyny anykladylar.
1990-njy ýyldan 2019-njy ýyla çenli ömrüň dowamlylygy her ýyl ortaça 0,27 ýyl ýokarlandy. COVID-19 pandemiýasy ösüşi 0,16 ýyla çenli haýallatdy.
Ýokarda sanap geçilen kesellerden ölümiň azalmagy, esasanam, Afrikanyň, Latyn Amerikasynyň we Karib deňziniň ilatyna täsir etdi. Şeýle hem, ene we çaga ölümliliginiň azalmagy, bilime we saglygy goraýşa elýeterliligiň ýokarlanmagy, iýmitleniş we ýaşaýyş şertleriniň gowulanmagy ýaly beýleki faktorlar ösüşe täsir edýärler.
Barlagy geçiren alymlar çilimkeşlige, semizlige we zyýanly iýmitlenmelere garşy göreşmek ýaly keselleriň öňüni alyş maksatnamalaryna maýa goýumlaryny köpeltmäge çagyrdylar.
Şeýle-de bolsa, ömrüň dowamlylygynyň ýokarlanmagy adamlaryň sagdyn durmuşda ýaşajakdygyny aňlatmaýar. 2050-nji ýyla çenli dünýädäki sagdyn ömrüň bary-ýogy 2,6 ýyl, ýagny 67,4 ýyla çenli ýokarlanmagyna garaşylýar. Bu diýildigi adamlar uzak ýaşarlar, emma keselleriň aşa köplügi bilen bile ýaşamaly bolarlar.


28.10.2025 11:14
1.5k+

Barlag: EA sebäpli ýetginjekler çalt, ýöne ýüzleý pikirlenip başladylar

Oksfordyň uniwersitetiniň neşirýatynyň geçiren täze barlagyna görä, emeli aň (AI) ýaşlaryň pikirlemegine işjeň täsir edýär: ol has çalt pikirlemäge kömek edýär, ýöne käte seljerme çuňlugyny ýitirýär diýip Business Insider ýazýar...

23.10.2025 09:57
6.9k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...

30.09.2025 18:01
2.6k+

Alymlar berk sosial baglanyşyklar biologiki taýdan garramagy haýalladýar diýip hasaplaýarlar

Amerikaly barlagçylar ömrüň dowamynda berk sosial baglanyşyklaryň biologiki taýdan haýal garramak bilen baglanyşyklydygyny anykladylar. Bu barada "Brain, Behavior & Immunity - Health” žurnalyndaky makala salgylanýan PsyPost ýazýar...