Dünýäde ynsan ömrüniň dowamlylygy 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar

  • 24.05.2024 11:04
  • 10k+

“The Lancet” žurnalynda neşir edilen täze barlagyň netijesine görä, ynsan ömrüniň dowamlylygy 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2050-nji ýyla çenli 5 ýyl artar. Bu adamlaryň ortaça 78,2 ýaşa çenli ýaşajakdygyny aňladýar. Ösüşe, ne geosyýasy, ne howa ne-de daşky gurşaw kynçylyklary päsgel berip bilmez.

Waşington uniwersitetiniň alymlary dünýädäki keseliň agyrlygy baradaky maglumatlary analiz etdiler. Netijede ömür dowamlylygynyň ýokarlanmagynyň, esasan, ýürek-damar kesellerinden, dem alyş ýokançlaryndan we inçekeselden ölümiň azalmagy bilen baglanyşyklydygyny anykladylar.
1990-njy ýyldan 2019-njy ýyla çenli ömrüň dowamlylygy her ýyl ortaça 0,27 ýyl ýokarlandy. COVID-19 pandemiýasy ösüşi 0,16 ýyla çenli haýallatdy.
Ýokarda sanap geçilen kesellerden ölümiň azalmagy, esasanam, Afrikanyň, Latyn Amerikasynyň we Karib deňziniň ilatyna täsir etdi. Şeýle hem, ene we çaga ölümliliginiň azalmagy, bilime we saglygy goraýşa elýeterliligiň ýokarlanmagy, iýmitleniş we ýaşaýyş şertleriniň gowulanmagy ýaly beýleki faktorlar ösüşe täsir edýärler.
Barlagy geçiren alymlar çilimkeşlige, semizlige we zyýanly iýmitlenmelere garşy göreşmek ýaly keselleriň öňüni alyş maksatnamalaryna maýa goýumlaryny köpeltmäge çagyrdylar.
Şeýle-de bolsa, ömrüň dowamlylygynyň ýokarlanmagy adamlaryň sagdyn durmuşda ýaşajakdygyny aňlatmaýar. 2050-nji ýyla çenli dünýädäki sagdyn ömrüň bary-ýogy 2,6 ýyl, ýagny 67,4 ýyla çenli ýokarlanmagyna garaşylýar. Bu diýildigi adamlar uzak ýaşarlar, emma keselleriň aşa köplügi bilen bile ýaşamaly bolarlar.


28.06.2025 11:03
4.3k+

And daglarynda ýitirilen Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasy tapyldy

Arheologlar adybir meşhur arheologik toplumdan, takmynan, 215 km günorta-gündogarda Boliwiýanyň günortasyndaky gadymy Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasyny tapdylar. Bu açyş hakynda Antiquity žurnalynda habar berildi...

22.06.2025 11:49
7.2k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.6k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.2k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...