Ýerde ýaşaýşyň döremegine planetanyň magnit meýdanynyň gowşamagy sebäp bolan bolmagy mümkin

  • 07.05.2024 15:37
  • 11k+

Amerikaly alymlar ediakariýa döwründe Ýeriň magnit meýdanynyň gowşamagynyň durmuşyň çalt ösmegi üçin katalizator bolup biljekdigi baradaky täze teoriýany öňe sürdüler. Bu barada "The Nature Communications Earth & Environment" žurnalynda çap edilen makalada aýdylýar diýip, Anadolu gullugy ýazýar.

Jon Tardunonyň ýolbaşçylygyndaky gözlegçiler Braziliýadaky 591 million ýyllyk gaýalardan tapylan gadymy plagioklaza kristallarynyň magnit aýratynlyklaryny seljerdiler. Netijeler bu kristallaryň häzirki basyşdan 30 esse gowşak atmosfera basyşynda emele gelendigini, munuň bolsa şol döwürde Ýeriň magnit meýdanynyň ep-esli gowşak bolandygyny görkezdi.
Alymlaryň bellemegine görä, magnit meýdanynyň bu gowşaşmagy takmynan 26 million ýyl (591-den 565 million ýyl ozal) dowam edipdir we Ýer togalagynda biodürlüligiň ep-esli ýokarlanan ediakariýa döwrüne gabat gelipdir. Ozal muňa atmosferadaky kislorodyň derejesiniň ýokarlanmagy itergi berendir diýip hasaplanýardy.
Täze teoriýa Ýeriň magnit meýdanynyň gowşamagynyň zarýadly bölejikleriň kosmosa zyňylmagyna sebäp bolandygyny, bu bolsa öz gezeginde atmosferada kislorod döretmek üçin zerur himiki reaksiýalary stimulirländigini görkezýär.


düýn 14:13
5k+

Müsürde ýitirilen gadymy Imet şäheri tapyldy: ol ýerde birwagtlar köp gatly jaýlar bolupdyr

Arheologlar Müsüriň gadymy Tanis şäherinden 10 km uzaklykda, Nil deltasynyň golaýynda ýitirilen Imet şäheriniň üstüni açdy. Gazuw-agtaryş işleri Mançester uniwersitetinden Müsüri öwrenýän alym Niki Nilseniň ýolbaşçylygynda geçirildi diýip, Daily Mail habar berýär...

04.07.2025 18:32
4.7k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

04.07.2025 18:30
2.7k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

04.07.2025 18:28
3.1k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...