Alymlar ilkinji gezek Aý tozanyndan ybarat toprakda nohut ösdürip ýetişdirmegi başardylar

  • 03.02.2024 16:38
  • 9.4k+

Tehasyň A&M uniwersitetiniň (TAMU) amerikaly alymlary ilkinji gezek dörtden üç bölegi regolitden – Aý tozanyndan ybarat toprakda nohut ösdürip ýetişdirmegi başardylar. Barlag işleri ylmy edaranyň resmi web sahypasynda ýerleşdirildi.

«Aýda Ýerdäki ýaly toprak ýok. Planetamyzda toprak ösümlikleriň ösmegini goldaýan ýokumly maddalar we mikroorganizmler bilen doldurylan organiki materiallary öz içine alýar. Aýda olaryň hiçisi ýok. Muny dartyş güýjüniň peselmegi, radiasiýa we toksinler ýaly beýleki meseleler hasam kynlaşdyrýar» diýip, ylmy işiň awtory, TAMU-nyň aspiranty Jessika Etkin aýtdy.

Etkin we onuň kärdeşleri topragy dikeltmegiň mehanizmlerinden peýdalanyp, Aýyň tozanyna hasyllylyk häsiýetlerini bermek üçin peýdaly kömelekleriň we biogumusyň özara täsirini ulandylar.
Bu goşundylar zäherli hapalaýjylary izolirläp, topragyň gurluşyny gowulaşdyrdy hem-de ondaky ösümlikleri ýaşaýşa has ukyply we çydamly etmegi başardy. Toprak kömelekleri toksinleri izolýasiýa edýär, zyýanly maddalar kök ulgamy arkaly ekinlere girmezden ozal duzaga düşýär.
Biokompost gurçuklaryň möhüm işjeňliginiň netijesinde emele gelýär. Alymlaryň pikiriçe, Aýa gurçuklaryň käbir görnüşleri iberilip bilner, bu oňurgasyzlar kosmonawtlaryň biologiki galyndylaryny dökün hökmünde gaýtadan işlemäge kömek ederler.
Ýer ýüzünde nohut, takmynan, 100 günde ösüp ýetişýär. Aý tozany garylan toprakda ösümliklere ýetişmek üçin 120 gün gerek boldy.
Alymlar bu synaglaryň geljekdäki Aý missiýalaryna gatnaşyjylaryň özlerini belokly iýmitler bilen üpjün etmegine we Ýerden getirilýän zatlara az derejede garaşly bolmagyna kömek etjekdigine ynanýarlar.


düýn 14:32
4.3k+

Plastik galyndylardan parasetamol öndürmegiň usuly tapyldy

Edinburg uniwersitetinden professor Stiwen Uollesiň ýolbaşçylygyndaky alymlar topary plastik galyndylarynyň derman öndürmek üçin ulanylyp bilinjekdigini kesgitlediler. Bu barada Nature žurnalyndaky barlaga salgylanýan The Guardian ýazýar...

24.06.2025 13:34
2.3k+

Awstraliýaly kebeleklerde ugruny ýyldyzlara görä kesgitlemek ukyby ýüze çykaryldy

Awstraliýaly bogong kebelekleri ( Agrotis infusa ) ýyldyzlardan we Ýeriň magnit meýdanyndan ugur alyp, müň kilometre çenli aralygy geçmäge ukyply. Bu Awstraliýanyň Milli uniwersitetiniň, Günorta Awstraliýa uniwersitetiniň we beýleki barlag merkezleriniň hünärmenleriniň gelen netijesidir...

24.06.2025 13:32
2.4k+

Aýnadan çap etmek üçin ilkinji 3D printeri döredildi

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň Linkoln barlaghanasynyň barlagçylary aýna zatlary öndürmäge ukyply ilkinji 3D printeri çykardylar. Şu wagta çenli additiw önümçilik şokolad we plastmassa ýaly dürli materiallary öz içine alypdy, ýöne organiki däl aýna bu tehnologiýanyň çäginden daşarda galyp gelýärdi...

24.06.2025 12:40
6.1k+

Britaniýaly alymlar robotlaryň kömegi bilen Arktikany gaýtadan doňdurmak isleýär

Britaniýanyň ARIA hökümet agentligi suwasty robotlaryň kömegi bilen Arktikanyň buz örtüginiň galyňlygyny saklamak we artdyrmak mümkinçiliklerini öwrenmek üçin 10 mln funt sterling (takmynan, $13,4 mln) bölüp berdi diýip, The Times habar berýär...