Alymlar ilkinji gezek Aý tozanyndan ybarat toprakda nohut ösdürip ýetişdirmegi başardylar

  • 03.02.2024 16:38
  • 9.4k+

Tehasyň A&M uniwersitetiniň (TAMU) amerikaly alymlary ilkinji gezek dörtden üç bölegi regolitden – Aý tozanyndan ybarat toprakda nohut ösdürip ýetişdirmegi başardylar. Barlag işleri ylmy edaranyň resmi web sahypasynda ýerleşdirildi.

«Aýda Ýerdäki ýaly toprak ýok. Planetamyzda toprak ösümlikleriň ösmegini goldaýan ýokumly maddalar we mikroorganizmler bilen doldurylan organiki materiallary öz içine alýar. Aýda olaryň hiçisi ýok. Muny dartyş güýjüniň peselmegi, radiasiýa we toksinler ýaly beýleki meseleler hasam kynlaşdyrýar» diýip, ylmy işiň awtory, TAMU-nyň aspiranty Jessika Etkin aýtdy.

Etkin we onuň kärdeşleri topragy dikeltmegiň mehanizmlerinden peýdalanyp, Aýyň tozanyna hasyllylyk häsiýetlerini bermek üçin peýdaly kömelekleriň we biogumusyň özara täsirini ulandylar.
Bu goşundylar zäherli hapalaýjylary izolirläp, topragyň gurluşyny gowulaşdyrdy hem-de ondaky ösümlikleri ýaşaýşa has ukyply we çydamly etmegi başardy. Toprak kömelekleri toksinleri izolýasiýa edýär, zyýanly maddalar kök ulgamy arkaly ekinlere girmezden ozal duzaga düşýär.
Biokompost gurçuklaryň möhüm işjeňliginiň netijesinde emele gelýär. Alymlaryň pikiriçe, Aýa gurçuklaryň käbir görnüşleri iberilip bilner, bu oňurgasyzlar kosmonawtlaryň biologiki galyndylaryny dökün hökmünde gaýtadan işlemäge kömek ederler.
Ýer ýüzünde nohut, takmynan, 100 günde ösüp ýetişýär. Aý tozany garylan toprakda ösümliklere ýetişmek üçin 120 gün gerek boldy.
Alymlar bu synaglaryň geljekdäki Aý missiýalaryna gatnaşyjylaryň özlerini belokly iýmitler bilen üpjün etmegine we Ýerden getirilýän zatlara az derejede garaşly bolmagyna kömek etjekdigine ynanýarlar.


düýn 15:41
2.7k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.9k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

03.06.2025 20:57
5.5k+

Ilon Mask Mars we Aý missiýalary boýunça SpaceX-iň täzelenen meýilnamalaryny mälim etdi

Ilon Mask Starship raketalarynyň täzelenen tehniki häsiýetnamalary barada aýdyp, Mars boýunça ilkinji missiýalaryň wagty we maksady barada anyk maglumat berdi. SpaceX kompaniýasynyň ýolbaşçysy ýylyň ahyrynda synagdan geçirilmeli Starship kosmos gämisiniň ikinji wersiýasyny görkezdi...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...