Amazon tokaýlary El Ninýo hadysasy sebäpli uglerod saklamagyny bes etdiler

  • 06.09.2023 12:28
  • 13k+

Halkara klimatologlar topary gözleg geçirip, soňky ýyllarda El-Ninýo klimat hadysasynyň güýçlenmeginiň 2015-2016-njy ýyllarda Amazon tokaýlarynyň güýçli guraklyk sebäpli uglerod saklamagy bes etmegine sebäp boldy diýen netijä geldi. Alymlaryň işi Nature Climate Change žurnalynda çap edildi.

El Ninýo Ýuwaş ummanyň ekwator böleginiň adatdakysyndan 3° C-e çenli ýylamagyna sebäp bolýan howa hadysasydyr. El Ninýodan başga-da, ummanda, tersine, temperaturanyň peselmegi bilen bagly proses hem bar, oňa  La Ninýa diýilýär. Her iki-ýedi ýyldan olar biri-birini çalyşýarlar we howa-da ep-esli täsirini ýetirýärler - guraklyk, suw joşmalary ýa-da hasylsyzlyk ýaly dürli tebigy betbagtçylyklara sebäp bolup bilýärler.
Alymlar Amazon tokaýlarynyň ýagdaýyna gözegçilik etmekde 30 ýyldan gowrak wagt bäri toplanan maglumatlary seljerenlerinde şuňa meňzeş bir zady tapdylar. 2015-2016-njy ýyllarda El Ninýo işjeň döwürde bolup, 0,5° C-den gowrak öwrenilen 123 tokaý sebitiniň 119-synda temperaturanyň ýokarlanmagyna sebäp boldy. Şeýle hem 99 tokaý sebitinde guraklyk boldy.
Netijede awtorlar ýakyn onýyllyklarda El-Ninýonyň Günorta Amerikanyň howasyna edýän täsiriniň diňe artjakdygyny bellediler.


düýn 20:39
2k+

Amazonka we äpet derýalar: Planetanyň iň uly 30 sany suw arteriýasy atlandyryldy

Derýalar biziň planetamyzyň arteriýalary bolup, olar süýji suwy yklymlara daşaýar we tutuş ekoulgamlary kemala getirýär. Hünärmenler dünýäniň iň kuwwatly 30 sany derýasyny ortaça akym tizligine görä tertipleýän täze infografika döretdiler...

20.11.2025 11:14
2.9k+

Belgiýada kömelekden gaplamalar öndürilip başlandy

Brýusselde kömelek damarlaryndan (miseliýden) gaplama öndürýän Permafungi fabrigi işläp başlady. Bu "miko-material" doly dargap bilýär we polietileniň hem-de plastigiň beýleki görnüşleriniň ornuna ulanmak üçin işlenip taýýarlanýar...

23.10.2025 09:57
7.2k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.8k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...