Amazon tokaýlary El Ninýo hadysasy sebäpli uglerod saklamagyny bes etdiler

  • 06.09.2023 12:28
  • 13k+

Halkara klimatologlar topary gözleg geçirip, soňky ýyllarda El-Ninýo klimat hadysasynyň güýçlenmeginiň 2015-2016-njy ýyllarda Amazon tokaýlarynyň güýçli guraklyk sebäpli uglerod saklamagy bes etmegine sebäp boldy diýen netijä geldi. Alymlaryň işi Nature Climate Change žurnalynda çap edildi.

El Ninýo Ýuwaş ummanyň ekwator böleginiň adatdakysyndan 3° C-e çenli ýylamagyna sebäp bolýan howa hadysasydyr. El Ninýodan başga-da, ummanda, tersine, temperaturanyň peselmegi bilen bagly proses hem bar, oňa  La Ninýa diýilýär. Her iki-ýedi ýyldan olar biri-birini çalyşýarlar we howa-da ep-esli täsirini ýetirýärler - guraklyk, suw joşmalary ýa-da hasylsyzlyk ýaly dürli tebigy betbagtçylyklara sebäp bolup bilýärler.
Alymlar Amazon tokaýlarynyň ýagdaýyna gözegçilik etmekde 30 ýyldan gowrak wagt bäri toplanan maglumatlary seljerenlerinde şuňa meňzeş bir zady tapdylar. 2015-2016-njy ýyllarda El Ninýo işjeň döwürde bolup, 0,5° C-den gowrak öwrenilen 123 tokaý sebitiniň 119-synda temperaturanyň ýokarlanmagyna sebäp boldy. Şeýle hem 99 tokaý sebitinde guraklyk boldy.
Netijede awtorlar ýakyn onýyllyklarda El-Ninýonyň Günorta Amerikanyň howasyna edýän täsiriniň diňe artjakdygyny bellediler.


23.10.2025 09:57
6.9k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.6k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...

14.10.2025 13:44
3.9k+

IUCN-iň hasabaty: 48 müňden gowrak haýwan görnüşi ýitmek howpunyň astynda

Tebigaty goramagyň halkara bileleşigi (IUCN) bütin dünýäde 48 646 haýwan we ösümlik görnüşiniň ýitmek howpunyň astyndadygy barada hasabat berdi. Maglumatlar Abu-Dabide Bileleşigiň kongresinde hödürlenen Gyzyl sanawyň soňky täzelenmesinde getirilýär...

06.10.2025 10:59
5k+

Aşgabatda “Ýaş tebigatçy” jemgyýetçilik guramasynyň döredilmeginiň 3 ýyllygy bellenildi

3-nji oktýabrda Aşgabatda “Ýaş tebigatçy” jemgyýetçilik guramasynyň döredilmeginiň 3 ýyllygy bellendi. Dabara jemgyýetçilik guramalaryň, ýokary okuw mekdepleriň, ilçihanalaryň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdy diýip, guramada habar berdiler...