Alymlar Ýerde suwuň nireden peýda bolandygyny anykladylar

  • 20.02.2022 19:24
  • 30k+

E.Lourens adyndaky Liwermor milli barlaghanasynyň derňewçiler topary Ýerde suwuň nähili ýüze çykandygyny düşündirdiler. Bu barada Phys.org ýazýar. 

Ýer-Aý ulgamy Gün ulgamynyň taryhynyň has irki tapgyrynda iki uly jisimiň çaknyşmagy netijesinde döräpdir. Ýeriň üstüniň, takmynan, 70%-iniň suw bilen örtülendigine garamazdan, planeta köp sanly beýleki kosmos obýektleri bilen deňeşdirilende gury ýerdir. 
Umumy kabul edilen pikire görä, Ýerde we Aýda uçýan maddalaryň (suw ýaly) ýetmezçiligi uçýan elementleriň ätiýaçlyklaryny ýok eden güýçli urgy bilen baglanyşyklydyr. Ýöne Aý topragynyň izotop seljermesi milliardlarça ýyl mundan ozal çaknyşyp, häzirki Ýeri we Aýy emele getiren kosmos obýektlerinde heniz urgudan öň uçýan elementleriň derejesiniň örän pes bolandygyny görkezdi.  
Ýer ýa-ha biziň häzir görýän we ulanýan suwumyz bilen döräpdir, ýa-da ony esasan, arassa suwdan ybarat bolan haýsydyr bir obýekt urupdyr diýip, alymlar hasaplaýar.  
Täze gözleg Ýerde suwuň ähtimal çeşmesi hökmünde meteoritleri ýa-da asteroidleri aradan aýyrýar we “planetanyň suw bilen dörändigi” baradaky pikiri öňe sürýär diýip, kosmohimik Greg Brenneka aýtdy.
Gözlegçiler suwuň Ýeriň emele geliş tapgyrynda bolandygyny, ýagny onuň kosmos obýektleri tarapyndan getirilmändigini çaklaýarlar. 


24.07.2025 10:31
2.9k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
7k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
5.1k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
7.3k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...