Garpyzyň Afrika ösümliginden gelip çykandygy anyklanyldy

  • 02.06.2021 21:48
  • 17k+

Alymlar ýyladyşhanada ösdürilip ýetişdirilen ähli görnüşleriniň DNK-synyň kömegi bilen, garpyzlaryň Afrikanyň demirgazyk-gündogaryndaky ýabany ekinleriň ata-babalaryndan gelip çykan bolmagynyň mümkindigini anykladylar. Şunuň bilen bagly geçirilen ylmy barlag "Proceedings of the National Academy of Sciences" neşirinde çap edildi. Muny cursorinfo.co.il habar berdi.

Ondan öň garpyzlar Günorta Afrika limon gawuny bilen bir kategoriýa degişli edilýärdi. Şeýle-de bolsa, barlagçylar Kordofan gawuny (C. lanatus) diýlip atlandyrylýan eti ak garpyzyň Sudan görnüşiniň öý garpyzlarynyň iň ýakyn garyndaşydygyny ýüze çykardylar. Genetiki barlaglar mundan 4000 ýyl ozal Nil jülgesinde garpyzyň desert hökmünde iýlen bolmagynyň mümkindigini görkezýär.

"DNK-nyň esasynda, biziň häzirki eti süýji we köplenç gyzyl reňkde bolýan garpyzlaryň genetiki taýdan Günbatar we Demirgazyk-Gündogar Afrikanyň ýabany ösümlik görnüşlerine has ýakyndygyny anykladyk" diýip, Waşington uniwersitetiniň sungat we ylym çygrynda biologiýa kafedrasynyň hormatly professory Suzan S.Renner aýtdy. Şeýle hem ol häzirki garpyzlaryň genetiki gorunyň örän "garypdygyny" we dürli heňler, beýleki kömelekler, wiruslar we nematodlar (gurçuklar) ýaly kesellere we zyýanly mör-möjeklere garşy juda ejizdigini nygtady.

Alymlaryň bellemegine görä, häzirki wagtda garpyzyň kesel görnüşlerine garşy has çydamly görnüşini ösdürip ýetişdirmek ugrunda işler alnyp barylýar.
Bu ylmy barlagy ABŞ-nyň Itakadaky (Nýu-Ýork) Oba hojalygy ministrliginiň, Londondaky Kýu korollyk botanika bagynyň we Şeffild uniwersitetiniň kärdeşleri bilelikde geçirdiler we ol kesele garşy has çydamly garpyz görnüşini ösdürip ýetişdirmekde peýdaly bolup biler diýip, çeşme belleýär.

02.08.2025 15:35
5.9k+

Türk Çaýönüsinde ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan gadymy desgalar tapyldy

Arheologlar Türkiýäniň günorta-gündogarynda ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan täze desgany tapdylar. Bu barada Arkeonews habar berdi. Gazuw-agtaryş işleri Çanakkale şäherindäki 18-nji mart uniwersitetinden dosent Sawaş Sarialtunyň ýolbaşçylygynda Çaýönü depesinde alnyp barylýar...

02.08.2025 15:13
3.3k+

NASA Trampyň prezidentlik möhletiniň gutarmanka Aýa adam gondurmagy meýilleşdirýär

NASA ýakyn ýyllarda astronawtlary Aýa ibermegi meýilleşdirýär. Bu barada edaranyň direktorynyň wezipe borçlaryny ýerine ýetiriji Şon Daffi Fox News bilen söhbetdeşlikde habar berdi. Missiýanyň birinji tapgyry geljek ýyla meýilleşdirilýär – ekipaž gonmazdan Aýyň töweregine uçuşy amala aşyrar...

02.08.2025 00:23
4.9k+

Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler...

02.08.2025 00:18
2.3k+

Alymlar DNK-nyň sakawlamak bilen baglanyşykly 57 bölegini tapdylar

Halkara alymlar topary sakawlamak bilen baglanyşykly 57 genom bölegini tapdylar. Bu barada ABŞ-nyň Wanderbilt uniwersitetiniň lukmançylyk merkeziniň (VUMC) metbugat gullugy habar berdi. Barlaga birnäçe ýurtdan hünärmenler gatnaşdy...