Ýeriň magnit meýdanynyň üýtgeýiş tizligi 10 esse güýçlendi

  • 09.07.2020 00:45
  • 11k+

Magnit meýdany diňe nawigasion ulgamlar üçin däl-de, eýsem, ýerden daşary şöhlelenmelerden goranmak we atmosferany saklamak üçin möhüm. Onuň nähili üýtgeýändigine we hereket edýändigine düşünmek hem diýseň ähmiýetli. San-Diegoda Lid we Kaliforniýa uniwersitetleriniň alymlary Ýeriň magnit meýdanynyň ugrunyň ylmy hasaplamalarda görkezilen tizlikden on esse çalt üýtgeýändigini anykladylar. Barlagyň netijeleri “Nature Communications” žurnalynda neşir edildi. Muny terrnews.com ýetirýär.
Alymlaryň işiniň predmeti 1920-nji ýyldan bäri bolup geçen Ýeriň magnit meýdanynyň üýtgeýşi boldy. Olar regenerasiýa modelini döretdiler we bar bolan ähli maglumatlary birleşdirdiler.
Magnit meýdanynyň üýtgeýiş hadysasynyň tizleşmegini onuň lokal gowşamagy bilen baglanyşdyrýarlar. Şeýlelikde, polýarlygyň üýtgemegi bilen, meselem, haçan-da biologik meýdanyň oky geografik polýus bilen gabat gelmän, olardan ýerini üýtgedende belli bir gozganmalar bolup geçýär. Jikme-jik seljerme işleri ugruň has çalt üýtgemeginiň suwuk ýadroda akymlaryň hereketi bilen baglydygyny görkezýär. Şeýle hadysalar pes çuňluklarda giňden ýaýrandyr.
Alymlaryň aýtmagyna görä, 40 000 ýyl töweregi magnit meýdanynyň geografik polýusdan 2,5 gradus süýşmesi bolup geçdi, bu bolsa öz gezeginde onuň Merkezi Amerikanyň günbatar kenarýakasynyň radiusynda gowşamagyna sebäp boldy.
Öň, ylmy bileleşik magnit meýdany ýylda bir gradusdan ýokary süýşmeýär diýip çaklaýardy. Ýöne şu günki günde hünärmenler tapawudyň öň hasap edilişinden on, ýüz esse ýokary bolup biljekdigini tassyklaýarlar.

07.06.2025 19:01
12k+

Kanadadaky tokaý ýangynlaryndan çykýan tüsse baryp kosmosdan hem görünýär

NASA-nyň Ýerden 1,5 million kilometr uzaklykdaky Lagranj L1 nokadynda ýerleşýän DSCOVR hemrasy Kanadadaky tokaý ýangynlaryndan çykan tüssäni surata aldy. Surat 2025-nji ýylyň 31-nji maýynda düşürildi. Kanadadaky tokaý ýangynlary birnäçe gün bäri dowam edýär...

07.06.2025 12:21
12k+

Türkmen alymlary Derweze gaz krateriniň alawlamasyny peseltmegi başardylar

Garagum sährasyndaky Derweze gaz krateriniň ýanmagynyň depgini üç esse azaldy. Bu barada «Türkmengaz» döwlet konserniniň Tebigy gaz ylmy-barlag institutynyň barlaghanasynyň müdiri Irina Lurýewa habar berdi. "Krateriň tertipsiz ýanmagynyň ýygjamlygy 2023-nji ýylyň awgust aýy bilen deňeşdirilende üç esseden gowrak azaldy...

05.06.2025 10:12
8.9k+

Ägirt uly aýsberg A23a Antarktidanyň kenarynda saýdan çykyp, ýene ýüzüp başlady

Ululygy boýunça Lýuksemburgyň çägi bilen deňleşýän A23a ägirt uly aýsbergi  Günorta ummanyň suwlarynda ýene-de hereket edip başlady. Bu barada Arktika we Antarktika ylmy-gözleg institutynyň metbugat gullugy habar berdi...

05.06.2025 10:05
8.9k+

Saharadan galyňlygy 4 km bolan ägirt uly tozan buludy Amerikanyň üstünden iner

Şu hepde Saharadan uly tozan buludy Atlantik ummanynyň üstünden geçip, Karib basseýnini örtdi we indi ABŞ-a tarap barýar. Tozan bulutlary her ýyl Sahara howa gatlagy diýlip atlandyrylýan atmosfera hadysasynyň netijesinde emele gelýär diýip, Science Alert habar berýär...