“Science” žurnaly 2021-nji ýylyň iň möhüm ylmy açyşlaryny sanap geçdi

  • 20.12.2021 23:46
  • 5.6k+

“Science” žurnaly 2021-nji ýylyň iň möhüm ylmy açyşlarynyň sanawyny hödürledi. Sanawa ylmy ugurda on sany esasy üstünlik girdi. Bu barada iz.ru habar berýär.

Şeýlelikde, COVID-19-a garşy sanjymlar ýylyň “öňegidişligi” diýlip ykrar edildi. Şeýle-de, alymlara işlenip düzülen algoritmler arkaly protein gurluşlaryny çaklamakda ösüş gazanmak başartdy. Hünärmenler täze mehanizmleriň kömegi bilen wirusyň “omikron” ştammynyň tiken belogyndaky üýtgeşmeleri modelirlemegi göz öňünde tutýarlar.

Mundan başga-da, ylmy işler lukmanlaryň şikesden soňky stress bozulmalaryny bejermek mümkinçiliklerini artdyrdy. 
Ýene bir ähmiýetli açyş arheologik agtaryşlaryny öwrenmäge degişlidir. Hünärmenler gowak topragyndan we ýaşy 1 million ýyldan gowrak bolan gazylyp tapylan galyndylardan ýadro DNK-syny almagy öwrendiler. Şeýlelik bilen, alymlar ýitip giden biologik görnüşler baradaky maglumatlary has jikme-jik öwrenmäge mümkinçilik gazandylar. 
Ylmy pudakda termoýadro sintezi ugrundaky ösüş hem möhüm wakadyr. Ýagny, ilkinji gezek termoýadro reaktory onuň işine sarp edileninden has köp energiýa öndürdi. 
Reýtinge CRISPR-terapiýasyny ulanyp, nesilden-nesle geçýän keselleri bejermek üçin alymlar tarapyndan işlenip düzülen usul hem goşuldy. Bu tehnologiýa adam organizmindäki genleri redaktirlemäge mümkinçilik berýär.
Mundan başga-da, 2021-nji ýylda Marsyň gurluşy baradaky bilimleri ep-esli artdyrmak başartdy.


düýn 17:12
4.3k+

Aşgazany ösümlikden doly, taryhda ilkinji ot iýýän pterozawr tapyldy

Paleontologlar taryhda ilkinji gezek aşgazanynda ösümlik iýmitiniň galyndylary bolan pterozawryň galyndylaryny tapdylar. Bu açyş agzalan uçýan süýrenijileriň käbir görnüşleriniň ot iýiji bolandygynyň ilkinji göni subutnamasydyr...

düýn 10:44
1.6k+

Paleontologlar gadymy süýdemdirijiniň täze görnüşini açdy. Ol 143 mln ýyl ozal ýaşapdyr

Paleontologlar dügür dişlileriň toparyndan mezozoý süýdemdirijisiniň täze nesline we görnüşine häsiýetnama berdi. Onuň dişleriniň daşa öwrülen galyndylary Beýik Britaniýada tapyldy. Takmynan, 143 mln ýyl ozal ýaşan bu jandar Novaculadon mirabilis adyny aldy diýlip, Proceedings of the Geologists’ Association žurnalynda habar berilýär...

13.07.2025 19:23
2.1k+

Alymlar ýaralary bitirmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryny ulanmagy teklip edýärler

Demirgazyk-Kawkaz federal uniwersitetiniň alymlary ýara bitiriji dermanlary döretmek üçin guşuň düwünçek dokumalaryndan edilen peptidleri ulanmagy teklip etdiler. Işläp taýýarlama melhemleriň, gelleriň we suwuk plastyrlaryň bir toparynyň çykarylmagy bilen tamamlanar...

13.07.2025 18:57
3.3k+

Mum güýeleriniň gurçuklarynyň plastigi iýip, ýag görnüşinde öz organizminde toplaýandyklary ýüze çykaryldy

Alymlar uly mum güýeleriniň (Galleria mellonella) gurçuklarynyň polietileni metabolik taýdan işläp (siňdirip), ony birnäçe günüň dowamynda öz bedeninde lipid (ýag) görnüşinde toplap bilýändiklerini ýüze çykardylar...