Garpyzyň Afrika ösümliginden gelip çykandygy anyklanyldy

  • 02.06.2021 21:48
  • 17k+

Alymlar ýyladyşhanada ösdürilip ýetişdirilen ähli görnüşleriniň DNK-synyň kömegi bilen, garpyzlaryň Afrikanyň demirgazyk-gündogaryndaky ýabany ekinleriň ata-babalaryndan gelip çykan bolmagynyň mümkindigini anykladylar. Şunuň bilen bagly geçirilen ylmy barlag "Proceedings of the National Academy of Sciences" neşirinde çap edildi. Muny cursorinfo.co.il habar berdi.

Ondan öň garpyzlar Günorta Afrika limon gawuny bilen bir kategoriýa degişli edilýärdi. Şeýle-de bolsa, barlagçylar Kordofan gawuny (C. lanatus) diýlip atlandyrylýan eti ak garpyzyň Sudan görnüşiniň öý garpyzlarynyň iň ýakyn garyndaşydygyny ýüze çykardylar. Genetiki barlaglar mundan 4000 ýyl ozal Nil jülgesinde garpyzyň desert hökmünde iýlen bolmagynyň mümkindigini görkezýär.

"DNK-nyň esasynda, biziň häzirki eti süýji we köplenç gyzyl reňkde bolýan garpyzlaryň genetiki taýdan Günbatar we Demirgazyk-Gündogar Afrikanyň ýabany ösümlik görnüşlerine has ýakyndygyny anykladyk" diýip, Waşington uniwersitetiniň sungat we ylym çygrynda biologiýa kafedrasynyň hormatly professory Suzan S.Renner aýtdy. Şeýle hem ol häzirki garpyzlaryň genetiki gorunyň örän "garypdygyny" we dürli heňler, beýleki kömelekler, wiruslar we nematodlar (gurçuklar) ýaly kesellere we zyýanly mör-möjeklere garşy juda ejizdigini nygtady.

Alymlaryň bellemegine görä, häzirki wagtda garpyzyň kesel görnüşlerine garşy has çydamly görnüşini ösdürip ýetişdirmek ugrunda işler alnyp barylýar.
Bu ylmy barlagy ABŞ-nyň Itakadaky (Nýu-Ýork) Oba hojalygy ministrliginiň, Londondaky Kýu korollyk botanika bagynyň we Şeffild uniwersitetiniň kärdeşleri bilelikde geçirdiler we ol kesele garşy has çydamly garpyz görnüşini ösdürip ýetişdirmekde peýdaly bolup biler diýip, çeşme belleýär.

şu gün 14:03
1.4k+

Awstraliýanyň gowaklaryndan ilkinji gözsüz ary we geň mumiýalanan möýler tapyldy

Alymlar Awstraliýanyň Nallarbor düzlüginden içinde ozal görülmedik jandarlaryň mumiýalanan galyndylary bolan täsin gowaklary tapdylar. Tapyndylaryň arasynda  gadymy möýler, saçakçylar, kyrkaýaklar we arylaryň dünýäde ilkinji asla gözsüz görnüşi bar...

29.06.2025 13:27
5.8k+

Ýantar daşynda ýaşy 40 million ýyla golaý bolan gadymy tarakan tapyldy

Kaliningraddaky “Ýantar kombinatynda” (RF-niň “Rosteh” döwlet korporasiýasyna degişli) 35–40 million ýyl mundan ozalky döwre degişli gadymy ýabany tarakan saklanýan täsin ýantar daşy tapyldy. Bu seýrek duş gelýän inklýuziýa 2-nji awgustda Moskwada geçiriljek AmberForum’25 halkara forumynyň çäklerinde guraljak täsin ýantarlar auksionynda esasy lotlaryň biri bolar...

29.06.2025 13:10
5.2k+

Gaýtadan işlenen plastik gormonal ulgam üçin zyýanly bolup çykdy

Plastik çökgünligine çözgüt gözläp, köp ýurtlar soňky onlarça ýylyň dowamynda plastikleri gaýtadan işlemäge aýratyn üns berdiler. Emma täze barlaglar bu usulyň hem howpsuz däldigini görkezýär. Nemes alymlarynyň geçiren ylmy işi Journal of Hazardous Materials žurnalynda neşir edilip, gaýtadan işlenen plastigiň janly organizmlere ýaramaz täsir ýetirip bilýändigini görkezdi...

28.06.2025 12:42
8.1k+

Aý raketasy üçin döredilen täze gaty ýangyçly tizlendiriji synag wagty partlady

26-njy iýunda Northrop Grumman kompaniýasynyň ABŞ-nyň Ýuta ştatyndaky synag meýdançasynda «Artemis IX» Aý missiýasy üçin niýetlenen SLS raketasynyň täze gaty ýangyçly tizlendirijisiniň synagy geçirildi. Işe girizilmeginden iki minut hem geçmänkä we otlaýyş prosesiniň tamamlanmagyna on sekunt galanda, enjamyň soplosy döwlüp, ýangyn döredi...