Kosmosda ozal görünmedik täze partlama görnüşi hasaba alyndy

  • şu gün 12:25
  • 608

LIGO we Virgo kosmos detektorlary taryhda ilkinji gezek AT2025ulz diýlip atlandyrylýan astronomik hadysany hasaba aldylar. Bu hadysa "supernowa" (sper-täze ýyldyz) we "kilonowa" partlamalarynyň aýratynlyklaryny özünde jemleýän düýpgöter täze partlama görnüşiniň — "superkilonowanyň" ilkinji nusgasy bolup biler.

Gözlegleriň netijeleri barada LIGO/Virgo bileleşiginiň wekilleri we Caltech (Kaliforniýa tehnologiýa instituty) alymlary habar berdiler. Bu hadysa 18-nji awgustda hasaba alyndy.
Anyklanan signal, obýektleriň birleşmegini görkezýär, emma olaryň biriniň massasy adatdan daşary derejede pesdir.
Caltech-den Mansi Kasliwal şeýle düşündirýär: "Ilkinji üç günüň dowamynda bu ýalkym 2017-nji ýyldaky kilonowa partlamasyna meňzeýärdi. Emma soňky gözlegler has çylşyrymly ýagdaýy ýüze çykardy: şöhlelenme ilki bilen ugruny ýitirdi we kilonowalarda bolşy ýaly spektriniň gyzyl reňkli bölegine tarap süýşdi, emma soňra bolsa täzeden güýçlendi, 'mawyrak' reňke geçdi we wodorodyň alamatlaryny — ýagny supernowalara mahsus bolan aýratynlyklary görkezdi".
Alymlaryň çaklamasyna görä, ägirt uly massaly ýyldyzyň partlamagy iki sany neýtron ýyldyzynyň emele gelmegine we olaryň örän çaltlyk bilen birleşmegine sebäp bolupdyr. Kilonowanyň şöhlelenmesi bolsa bu ýagdaýda supernowanyň giňeýän gatlaklary tarapyndan bölekleýin gizlenýär.


16.12.2025 09:48
8.3k+

Aýa bir sagatda üç meteorit baryp urdy

15-nji dekabra geçilen gije Aýyň üstüne üç meteoritiň gaçyşy hasaba alyndy. Hadysa bir sagatdan az wagtyň içinde bolup geçdi. Seýrek çaknyşma seriýasy iň kuwwatly meteor akymlarynyň biri bolan Geminidiň iň ýokary işjeňligi bilen baglanyşyklydyr diýip, ýaponiýaly astronom-höwesjeň Daiçi Fuji habar berdi...

10.12.2025 09:53
5.4k+

7-nji ýanwarda planetalaryň ýörişi bolar we ol indiki gezek 2267-nji ýylda gaýtalanar

2026-njy ýylyň 7-nji ýanwarynda planetalaryň ýörişi bolar: Gün, Wenera we Mars bir hatara diýen ýaly düzüler, olaryň arasyndaky burç aralygy bolsa bir gradusa çenli azalar. Bu astronomik hadysanyň indiki gezek diňe XXIII asyrda gaýtalanmagyna garaşylýar diýip, RYA-nyň Kosmos gözlegleri institutynyň we Gün-Ýer fizikasy institutynyň metbugat gullugy habar berdi...

03.12.2025 09:20
10k+

Dekabrda Ýeriň ýaşaýjylary Superaýy, Ýupiteriň hemralaryny we sagatda 150-ä golaý meteory görüp biler

Ýeriň ýaşaýjylary dekabryň başynda birnäçe täsin astronomik hadysalara: Superaýa, Geminid meteor akymyna we Ýupiteriň iň uly hemralaryna syn edip biler. Bu barada UrFU okuw astronomiýa obserwatoriýasynyň inženeri Wladilen Sanakoýewe salgylanyp, TASS habar berýär...

25.11.2025 17:22
3.8k+

Hytaý taryhynda ilkinji halas ediş kosmos missiýasyny uçurdy

2025-nji ýylyň 25-nji noýabrynda ýerli wagt boýunça 12:11-de (Aşgabat wagty bilen 09:11) Hytaý gyssagly ýagdaýda “Şençžou-22” kosmos gämisiniň “Týangun” orbital stansiýasyna uçuşyny amala aşyrdy. Gämi “Çançžen-2F” raketasynda Szýusýuan kosmodromyndan ekipažsyz uçup, orbita üstünlikli çykdy...