Astronom tutuş Älemiň “aýlanmagynyň” alamatlaryny tapdy

  • 05.07.2025 18:34
  • 3.5k+

Amerikaly astronom, ABŞ-nyň Harby-deňiz obserwatoriýasynyň ylmy işgäri Waleriý Makarow tutuş Älemiň aýlanýandygyna mümkin bolan subutnamalary tapandygyny aýdýar. Üstesine-de, aýlanma ugry ençeme gezek üýtgän bolmaly diýip, Nature Astronomy žurnalyndaky ylmy gözlege salgylanyp, TASS habar berýär.

Makarow maşyn bilimi ulgamynyň kömegi bilen galaktikalar, kwazarlar we gara girdaplar ýaly uzakdaky 1,57 mlrd obýekte çenli aralygy kesgitledi. Ol GAIA we WISE obserwatoriýalary tarapyndan alnan optiki we infragyzyl diapazondaky suratlary ulandy, şeýle-de algoritmi 280 müň kwazar baradaky maglumatlaryň üsti bilen “okatdy”.
Astronom 7,7, 10,4 we 11,5 mlrd ýagtylyk ýyly aralygyndaky obýektleri öwrendi. Hasaplamalar olaryň köpüsiniň şol bir ugra hereket edýändigini görkezdi, bu bolsa Älemiň giňelmegi baradaky adaty pikirlere laýyk gelmeýär.

“Adatça Älemiň giňelmek prosesinde obýektler wagtyň geçmegi bilen diňe göni ugur boýunça hereket edýär diýlip hasaplanýar, netijede galaktikalar kem-kemden biri-birinden “gaçýar”, ýöne olaryň giňişlikdäki otnositel orny üýtgemeýär. Eger olar gapdallara hereket edýän bolsa, onda bu nusgawy kosmologiýanyň we kosmologiki ýörelgäniň ýalňyşdygyny görkezýär” – diýip, Makarow ýazýar.

Şol bir wagtyň özünde alym şeýle netijäniň GAIA-nyň maglumatlaryndaky ýa-da beýleki astrometrik maglumatlaryň çeşmelerindäki ýalňyşlyklaryň netijesinde alnyp bilnendigini hem ret etmeýär. Şonuň üçin, alymyň aýtmagyna görä, bularyň ählisini has takyk kosmos gözegçilikleriniň kömegi bilen barlamak gerek. 


12.07.2025 19:19
1.5k+

ESA köp gezeklik we köpugurly Space Rider kosmos gämisini üstünlikli synady

Ýewropanyň kosmos agentligi (ESA) köp gezeklik Space Rider kosmos enjamynyň paraşýut ulgamynyň synaglaryny üstünlikli geçirdi. Synaglar italýan harbylarynyň gatnaşmagynda we taslamanyň baş potratçysy bolan Thales Alenia Space kompaniýasynyň inženerleriniň ýolbaşçylygynda Sardiniýada geçirildi...

10.07.2025 20:55
2.4k+

Hytaýda kosmos jümmüşini öwrenmek boýunça dünýäde ilkinji assosiasiýa döredildi

Hytaýyň Hefeý şäherinde (Anhoý welaýaty) Kosmos jümmüşini öwrenmegiň halkara assosiasiýasy (International Deep Space Exploration Association, IDSEA) resmi taýdan işe başlady. Ol doly derejede bu ugra ünsi gönükdirýän dünýäde ilkinji ylmy gurama boldy...

10.07.2025 11:41
2.9k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 13:17
2.1k+

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyplydygyny görkezdi

ChatGPT kosmos gämisini dolandyrmaga ukyply bolup çykdy. Ol «Kerbal Space Program Differential Games» atly simulýasiýadaky uçuş bäsleşiginde ikinji orny eýeledi. Bu barada «Live Science» neşiri habar berýär. Bäsleşik ilkinji gezek 2023-nji ýylda Massaçusets tehnologiýa institutynyň başlangyjy bilen geçirilip başlandy...