Kosmosda syrly, şar şekilli gurluş ýüze çykaryldy

  • 21.05.2025 15:52
  • 4.4k+

Astronomlar ASKAP radio teleskopynyň kömegi bilen Akmaýanyň ýolunda ideal diýen ýaly şar şekilli gurluşy tapdylar. Obýekt Teleos adyny aldy. Barlag Günbatar Sidneý uniwersitetinden Miroslaw Filipowiçiň ýolbaşçylygyndaky halkara topar tarapyndan geçirildi diýip, ScienceAlert habar berýär.

Teleos “Älemiň ewolýusiýa kartasy” (EMU) taslamasynyň çäklerinde tapyldy. Obýekt adatdan daşary simmetrikligi bilen tapawutlanýar, bu swerhnowanyň  galyndylarynyň arasynda gaty seýrek duş gelýär.
Alymlar Teleosyň ýyldyz partlamalarynyň iň parlak görnüşlerinden biri bolan Ia tipli supernowanyň galyndysy bolup biljekdigine ynanýarlar. Şeýle hadysalar goşa ulgamda ak karlikler goňşy ýyldyzyň maddasyny özüne siňdirip, ýarylanda ýüze çykýar. Supernowanyň galyndylary, adatça, ýyldyzara gaz we tozan bilen täsirleşmegi sebäpli, asimmetrik görnüşe eýe. Şeýle-de bolsa, partlama kosmosyň aýratynam boş sebitinde bolan bolsa, gurluş tekiz bolup biler.
Obýekte çenli aralyk takyk kesgitlenmedi. Barlagçylar iki warianty göz öňünde tutýarlar: takmynan 7175 ýa-da 25114 ýagtylyk ýyly. Birinji ýagdaýda Teleosyň ýaşy 1000 ýaşdan, ikinjisinde - 10 000-den gowrak bolup biler. Bu ýagdaýda Ia supernowa görnüşine mahsus rentgen şöhlelenmesi tapylmady.
Alternatiw wersiýa Teleos-yň Iax görnüşli supernowanyň galyndysy bolup biljekdigini öňe sürýär. Şeýle ýagdaýlarda partlamadan soň zombi ýyldyzy galýar.
Alymlar obýektiň tebigatyna takyk düşünmek üçin goşmaça barlaglaryň  zerurdygyny nygtaýar.


26.07.2025 11:59
2.3k+

NASA we Hindistan Ýere syn ediş hemralaryndan iň gymmatlarynyň birini uçurmaga taýynlanýar

30-njy iýulda ABŞ-nyň Milli aeronawtika we kosmos giňişliginiň barlaglary dolandyryş gullugy (NASA) we Hindi kosmos barlaglary guramasy (ISRO) tarapyndan işlenip düzülen NISAR Ýere gözegçilik hemrasyny (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar) uçurmak meýilleşdirilýär...

26.07.2025 11:55
3.8k+

Günorta Koreýa 2045-nji ýyla çenli Aýda öz bazasyny gurar

Günorta Koreýa 2045-nji ýyla çenli  Aýda öz bazasynyň gurluşygyny tamamlamagy meýilleşdirýär. Aeroskosmos tehnikasy boýunça Döwlet koreý edarasy (KASA) degişli meýilnamany Tejondaky Koreýanyň Milli gözleg gaznasynda geçirilen ýygnakda hödürledi diýip, The Korea Times habar berýär...

21.07.2025 23:42
2.8k+

NASA býujetiň azaldylmagy sebäpli hemralary we kosmos enjamlaryny satýar

NASA-nyň Reaktiw hereket barlaghanasy (JPL) ozal Ýere gözegçilik etmek üçin ulanylan hemralary we kosmos enjamlaryny satyp başlady. Bu barada agentligiň öňki astrobiology Kit Kouwing tarapyndan ýöredilýän NASA Watch blogunda habar berilýär...

21.07.2025 00:38
6.6k+

Astronomlar ilkinji gezek täze planeta ulgamynyň döremegini görüp bildiler

Halkara astronomlar topary ilkinji gezek ýaş ýyldyzyň töwereginde planetalaryň emele gelip başlandygyny hasaba aldy. Nature žurnalynda neşir edilen açyş Gün ulgamynyň gelip çykyşyna düşünmekde möhüm ädim boldy...