Alymlar syçanlarda kosmosdaky agramsyzlygyň süňklere täsirini öwrendiler

  • 04.04.2025 16:41
  • 3.3k+

Mikrograwitasiýa süňkleriň zaýalanmagyna sebäp bolýar, esasanam skeletiň Ýerde esasy agram düşýän bölekleri zaýalanýar. NASA-nyň we Blue Marble ylmy  institutynyň alymlary şeýle netijä geldiler. Olar Halkara kosmos stansiýasynda 37 gün bolan syçanlaryň süňklerini analiz etdiler.

Syçanlar but süňklerinden ep-esli agram ýitirdiler, emma oňurga az täsir ýetdi. Bu syçanlarda esasy agramyň art aýaklara düşýändigi bilen baglanyşyklydyr.

Alymlar kosmosda bolan syçanlaryň süňklerini Ýerdäki gözegçilik toparyndakylaryňky bilen deňeşdirip, mikrotomografiýa we gistologiki derňewlerini geçirdiler. Ýitgiler gubka we kortikal dokumalara täsir edipdir. Gözegçilikler zaýalanmanyň içden daşa gidendigini görkezdi. Bu esasy faktoryň radiasiýa bilen däl-de, agramyň düşmeýändigi bilen baglydygyny tassyklaýar.
Şeýle hem epifizar plastinanyň wagtyndan öň süňke öwrülýändigi hem hasaba alyndy, bu süňkleriň ösmegine täsir edip biler. Gyzykly ýeri, Ýerde hereketleri çäklendirilen syçanlar hem şuňa meňzeş süňk ýitgilerini başdan geçirdiler.
Bu maglumatlar kosmos missiýalaryny taýýarlamak üçin möhümdir: nol agyrlyk güýjünde adamyň süňkleriniň agramynyň ýitmegi aýda 1% -e ýetýär. Muňa garşy ýörite çäreler görülmese, öwezini dolup bolmajak netijelere sebäp bolup biler. Şonuň üçin geljekki kosmos missiýalarynda agram salyş ulgamlaryny işläp taýýarlamak  ileri tutulýan ugur bolmagynda galýar.


11.06.2025 13:31
3.8k+

Nematod gurçuklarynyň syýahat etmek üçin “janly diň” guruşlary ilkinji gezek wideo alyndy

Maks Plank Jemgyýetiniň Haýwanlaryň özüni alyp barşy institutynyň we Konstans uniwersitetiniň alymlary ýabany tebigatda ilkinji gezek nematodlaryň adaty bolmadyk hereketini hasaba aldylar. Bu gurçuklar wertikal “janly diňler” görnüşinde düzülip, golaýyndan geçýän mör-möjekleriň bedeninde “ýapyşyp” ondan-oňa geçýärler...

07.06.2025 18:54
3.9k+

Öli deňziň golýazmalary alymlaryň pikir edişinden has gadymy bolup çykdy

Niderlandlardan, Daniýadan, Italiýadan we Belgiýadan alymlar topary emeli aňyň kömegi bilen Öli deňziň gadymy golýazmalarynyň ýaşyny has takyk kesgitlemegi başardy. Netijede, olar öň çak edilenden ep-esli gadymy bolup çykdy...

04.06.2025 15:21
1.4k+

Barlaglar döredijilik sapaklarynyň çagalaryň sözleýiş ukybyny gowulandyrýandygyny görkezdi

Russiýanyň Witus Bering adyndaky Kamçatka döwlet uniwersitetiniň barlagçylary döredijilik taslamalarynyň sözleýişinde bozulmalary bolan mekdebe çenli ýaşly çagalaryň bu ukybyny gowulandyrmaga kömek edýändigini subut etdiler...

03.06.2025 21:02
10k+

Argentinadaky gazuw-agtaryş işlerinde «garynja adamyň» galyndylary tapyldy

Argentinanyň Katamarka prowinsiýasynyň San-Fernando şäherinde gurluşyk işleri alnyp barylýan wagty, işçiler içinde adam galyndylary bolan iki sany jaýlama urnasyny tapdylar. Olaryň birinde şekili örän uzyn bolan kelleçanak hem bardy...