Nýu-Ýorkly mekdep okuwçysy möhüm açyş etdi: ol gara girdabyň ýagtylygynyň ehosyny ýüze çykardy

  • 28.03.2025 15:30
  • 6k+

ABŞ-nyň Nýu-Ýork şäherindäki Dalton mekdebiniň ýokary synp okuwçysy Julian Şapiro adaty bolmadyk açyş etdi. Ol gara girdapdan galan ýagtylygyň ahyrky şöhlelenmesini – ýagtylygyň ehosyny ýüze çykardy. Bu ýagtylyk gazly bulutlaryň arasynda görünýär diýip, «Live Science» habar berýär.

17 ýaşly Şapiro astronomiýa bilen gyzyklanýar. Ol birnäçe ylmy konferensiýalara gatnaşypdyr, hatda Amerikanyň astronomiýa jemgyýetiniň ýygnagynda hem çykyş edipdir. Ol Çilidäki Cerro-Tololo obserwatoriýasynyň Dark Energy kamerasy bilen düşürilen suratlary öwrenýän mahaly, geň bir zada gabat gelýär: suratlarda täsin ýagtylyk bardy. Emma bu ýagtylyk ne supernowalaryň galyndylaryna, ne-de planetar dumanlyklara meňzeýärdi.
Şapiro Günorta Afrikanyň Uly teleskopynyň maglumatlaryna esaslanyp, şol sebitde kislorodyň we ionlaşan kükürdiň bardygyny anyklady. Ýüze çykarylan elementler güýçli zarba tolkunlarynyň bardygyny görkezýärdi, bular bolsa gara girdabyň ýagtylygynyň ehosynyň alamatlary bolup durýardy. Şapironyň çaklamalaryna görä, bu jisimiň diametri 150 müň-250 müň ýagtylyk ýyly aralygynda bolmaly. Bu Akmaýanyň ýoly galaktikasyndan 1,5-2 esse uly diýmegi aňladýar.

Şapiro bu açyşy mundan beýläk-de jikme-jik öwrenmegi meýilleşdirýär.

«Bu ugurda iş alyp barmak meniň üçin garaşylmadyk zat boldy, emma men, bu jisimiň galaktikalarda bolup geçýän hadysalar baradaky düşünjämizi giňeltmek üçin kömek etjekdigini umyt bildirýärin, sebäbi biz bu barada entek köp zat bilemzok» — diýip, ol belleýär.

Bu açyş taryhdaky iň uly ýagtylyk ehosy bolup biler.


düýn 12:48
4.1k+

Ýewropanyň Solar Orbiter zondy ilkinji gezek Günüň günorta polýusyny görkezdi

Ýewropanyň Kosmos agentliginiň (ESA) Solar Orbiter zondy taryhda ilkinji gezek Günüň günorta polýusynyň suratlaryny we wideo ýazgysyny iberdi. Adatça, biz Güni diňe “gapdaldan” – onuň ekwatorynyň töwereginden görýäris...

14.06.2025 19:35
1.4k+

SpaceX Kanaweral burnundaky SLC-37 kosmodromyny Starship raketalary üçin üýtgedip gurar

SpaceX kompaniýasy Kanaweral burnundaky (Florida) SLC-37 uçuş toplumyny Starship raketasynyň zerurlyklaryna görä gaýtadan üýtgedip gurmaga deslapky ygtyýarnamany aldy. Ozal bu meýdançadan ULA kompaniýasynyň Delta IV raketalary uçurylýardy, indi bolsa ol SpaceX-e berildi...

13.06.2025 10:53
7.9k+

«Inoue» teleskoby Günüň fotosferasyny öň görlüp-eşidilmedik jikme-jiklikde görkezdi

«Inoue» teleskoby Günüň fotosferasynyň häzire çenli düşürilen iň jikme-jik suratlaryny aldy we ilkinji gezek, takmynan, 20 kilometrlik inçe magnit zolaklaryny görkezmegi başardy. Bu zolaklar Günüň granullarynyň – konweksion öýjükleriň diwarlary boýunça uzalyp gidýär...

11.06.2025 13:58
2.6k+

Amerikan başlangyjy düwünçeklere genetiki taýdan baha berjek ilkinji programmany döretdi

Amerikanyň Nucleus Genomics startapy emeli tohumlandyrma wagtynda ýatga geçirilmezden ozal düwünçegiň genetiki profilini seljermäge mümkinçilik berýän dünýäde ilkinji programma üpjünçiligini döretdi. Maksatnama neslegeçiji keselleriň ösmek ähtimallygyna, ömrüň dowamlylygyna, şeýle hem geljekki çaganyň fiziki we aň-bilim aýratynlyklaryna baha berýär...