Adamlaryň taşlan zibilleri Ortaýer deňziniň iň çuň ýerinden hem tapyldy

  • 14.03.2025 21:40
  • 8.6k+

Barlagçylar Ortaýer deňzindäki Kalipso çöketliginiň düýbüne - 5112 metr çuňluga dolandyrylýan apparat bilen düşdüler. Olar çöketlikde bir topar tanyş zatlary görüp, geň galdylar.

Ol ýerde jemi 167 sany zat tapyldy we şolardan 19-sy antropogen (adam gelip çykyşly) bolup çykdy. Olaryň arasynda plastika, aýna, metal we kagyz bardy. Bu çöketlik örän çuň ýerlerde ýüze çykarylan hapalaryň iň ýokary möçberde jemlenen ýerleriniň biri bolup durýar.
Bu açyşy Barselona uniwersitetiniň alymlary, Ýewropa Komissiýasynyň Bilelikdäki gözleg merkezi (JRC), IFREMER fransuz instituty we Caladan Oceanic amerikan kompaniýasy bilelikde ýüze çykardylar. Olar gözlegleriniň netijelerini «ScienceDirect» žurnalynda çap edilen makalada paýlaşdylar.

Zibiller 5 müň metrden hem has çuň ýere, üstesine, kenardan 60 kilometr uzaklyga nädip düşüp bildikä?
Barselona uniwersitetiniň Ýer hakyndaky ylymlar fakultetinden Mikel Kanalsyň pikirine görä, zibiller ummanlaryň akymlary bilen gelen bolmaly ýa-da gämilerden zyňlan bolmaly. Hapalaryň ýygnanmagyna gowşak akymlar we girdaplar hem täsir edip bilýär.
Bellenilmegine görä, alymlar bu sebitdäki deňiz ösümliklerine we haýwanlaryna ýaramaz täsir edýän faktorlary ýüze çykarmandyrlar. Hatda düşürilen suratlarda diňe balygyň bir görnüşini, şeýle-de ragyň bir görnüşini görmek bolýar. Emma biologik köpdürlüligiň ýokary ýerlerinde, zibilleriň haýwanlar tarapyndan iýilmegi, ýalňyşlyk bilen ýuwudylmagy, öý hökmünde ulanylmagy ýa-da olara ýumurtga taşlanylmagy ähtimal.
Ortaýer deňzi köp ýyllardan bäri hapalanmadan ejir çekip gelýär. 2021-nji ýylda geçirilen gözleglerde Messina bogazynda (Sisiliýanyň kenarýakasynda) dünýäde deňiz hapalarynyň iň ýokary jemlenen ýeri anyklanyldy. Alymlar şeýle açyşlaryň adamlary daşky gurşawa goramaga, esasanam plastikanyň zyňylmagyny azaltmak üçin has giňişleýin tagalla etmäge itergi bermelidigini belleýärler.


23.11.2025 20:39
4.3k+

Amazonka we äpet derýalar: Planetanyň iň uly 30 sany suw arteriýasy atlandyryldy

Derýalar biziň planetamyzyň arteriýalary bolup, olar süýji suwy yklymlara daşaýar we tutuş ekoulgamlary kemala getirýär. Hünärmenler dünýäniň iň kuwwatly 30 sany derýasyny ortaça akym tizligine görä tertipleýän täze infografika döretdiler...

20.11.2025 11:14
3k+

Belgiýada kömelekden gaplamalar öndürilip başlandy

Brýusselde kömelek damarlaryndan (miseliýden) gaplama öndürýän Permafungi fabrigi işläp başlady. Bu "miko-material" doly dargap bilýär we polietileniň hem-de plastigiň beýleki görnüşleriniň ornuna ulanmak üçin işlenip taýýarlanýar...

23.10.2025 09:57
7.2k+

Alymlar Sahara çölüniň häzirkisinden 75%-e çenli “ygally” bolmagynyň mümkindigini çaklaýarlar

XXI asyryň ikinji ýarymynda Sahara çölünde ýagşyň mukdary häzirki döwrüň görkezijileri bilen deňeşdirilende takmynan 75% ýokarlanyp biler diýip, ABŞ-nyň Illinoýs uniwersitetiniň klimatologlary çaklaýarlar. Barlaglaryň netijeleri npj Climate and Atmospheric Science žurnalynda çap edildi...

16.10.2025 09:22
5.8k+

Alymlar: Ýer klimat çökgünliginde “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgidi” aşdy

Täze ylmy barlaglaryň maglumatlaryna görä, planeta klimat üýtgemeleriniň “yzyna gaýtaryp bolmajak ilkinji sepgitden” geçdi. Ummanlaryň gyzmagy tas milliard adamyň durmuşyny kesgitleýän merjen rifleriň köpçülikleýin ölmegine getirdi diýlip, Science News žurnalynda neşir edilen hasabatda aýdylýar...