Adamlaryň taşlan zibilleri Ortaýer deňziniň iň çuň ýerinden hem tapyldy

  • 14.03.2025 21:40
  • 8.4k+

Barlagçylar Ortaýer deňzindäki Kalipso çöketliginiň düýbüne - 5112 metr çuňluga dolandyrylýan apparat bilen düşdüler. Olar çöketlikde bir topar tanyş zatlary görüp, geň galdylar.

Ol ýerde jemi 167 sany zat tapyldy we şolardan 19-sy antropogen (adam gelip çykyşly) bolup çykdy. Olaryň arasynda plastika, aýna, metal we kagyz bardy. Bu çöketlik örän çuň ýerlerde ýüze çykarylan hapalaryň iň ýokary möçberde jemlenen ýerleriniň biri bolup durýar.
Bu açyşy Barselona uniwersitetiniň alymlary, Ýewropa Komissiýasynyň Bilelikdäki gözleg merkezi (JRC), IFREMER fransuz instituty we Caladan Oceanic amerikan kompaniýasy bilelikde ýüze çykardylar. Olar gözlegleriniň netijelerini «ScienceDirect» žurnalynda çap edilen makalada paýlaşdylar.

Zibiller 5 müň metrden hem has çuň ýere, üstesine, kenardan 60 kilometr uzaklyga nädip düşüp bildikä?
Barselona uniwersitetiniň Ýer hakyndaky ylymlar fakultetinden Mikel Kanalsyň pikirine görä, zibiller ummanlaryň akymlary bilen gelen bolmaly ýa-da gämilerden zyňlan bolmaly. Hapalaryň ýygnanmagyna gowşak akymlar we girdaplar hem täsir edip bilýär.
Bellenilmegine görä, alymlar bu sebitdäki deňiz ösümliklerine we haýwanlaryna ýaramaz täsir edýän faktorlary ýüze çykarmandyrlar. Hatda düşürilen suratlarda diňe balygyň bir görnüşini, şeýle-de ragyň bir görnüşini görmek bolýar. Emma biologik köpdürlüligiň ýokary ýerlerinde, zibilleriň haýwanlar tarapyndan iýilmegi, ýalňyşlyk bilen ýuwudylmagy, öý hökmünde ulanylmagy ýa-da olara ýumurtga taşlanylmagy ähtimal.
Ortaýer deňzi köp ýyllardan bäri hapalanmadan ejir çekip gelýär. 2021-nji ýylda geçirilen gözleglerde Messina bogazynda (Sisiliýanyň kenarýakasynda) dünýäde deňiz hapalarynyň iň ýokary jemlenen ýeri anyklanyldy. Alymlar şeýle açyşlaryň adamlary daşky gurşawa goramaga, esasanam plastikanyň zyňylmagyny azaltmak üçin has giňişleýin tagalla etmäge itergi bermelidigini belleýärler.


13.05.2025 14:23
15k+

Saud Arabystanynyň The Line «ýatan gökdiräni» sebitiň howasyny üýtgedip biler

Saud Arabystanynda alnyp barylýan birnäçe megataslama sebitiň howa şertlerine oňaýsyz täsir edip biler. Şol taslamalaryň biri hem geljekde Neom tehnologik toplumynyň paýtagty boljak «The Line» şäher-binasydyr diýip, klimat meseleleri boýunça bilermen Donald Wublza salgylanyp, «Financial Times» habar berýär...

28.04.2025 12:04
5.9k+

Dünýäniň iň iri kompaniýalary klimata $28 trillionlyk zyýan ýetirdi — barlagyň netijesi

Täze geçirilen barlagyň netijelerine görä, dünýäniň iň uly kompaniýalary klimatyň üýtgemegine 28 trillion dollarlyk zyýan ýetiripdir. Bu mukdar ABŞ-nyň 2024-nji ýyldaky jemi içerki önümine deň bolup, ählumumy maýlama sebäp bolýan parnik gazlarynyň zyňyndylarynyň netijesini görkezýär...

17.04.2025 18:18
9.1k+

Bagama adalary şowsuz wakadan soň SpaceX raketalarynyň öz suwlaryna gonmagyny gadagan etdi

Bagama adalarynyň hökümeti daşky gurşaw boýunça derňewler doly tamamlanýança, SpaceX kompaniýasynyň Falcon 9 raketalarynyň ýurduň çägindäki suwlara gonmagynyň togtadylýandygyny habar berdi. “Daşky gurşawa ýetýän täsire doly baha berilýänçä, mundan beýläk hiç hili ygtyýarnama berilmez” – diýip, Bagama adalarynyň aragatnaşyk direktory Latrae Raming aýtdy...

08.03.2025 06:14
3.4k+

XXI asyrda Ýeriň ýüzünde agaç oturtmaklyk garaşylyşyndan has depginli bolar

CO2 zyňyndylary we ählumumy maýlama sebäpli planetanyň ýaşyl ýaprakly meýdany soňky 50 ýylda artdy. Bu ösüş 2100-nji ýyla çenli çaltlaşar, bu bolsa dünýäniň gidrologiki deňagramlylygyna täsirini ýetirer. Sowet...