Täze geçirilen ylmy barlaglara görä, Amerikada kebelekleriň sany juda çalt azalýar. Munuň esasy sebäpleri – insektisidleriň giňden ulanylmagy, howanyň üýtgemegi we kebelekleriň ýaşaýan gurşawynyň tozmagy. «Phys.org» neşiriniň ýazmagyna görä, 2000-nji ýyldan bäri, bu owadan mör-möjekleriň sany 22% azaldy.
ABŞ-nyň 48 ştatynda geçirilen ilkinji giňişleýin ylmy gözlegleriň netijelerine görä, şu asyryň başyndan bäri, kebelekleriň sany her ýyl ortaça 1,3% azalýar. Şeýle-de hasabatlara görä, 114 görnüşiň sany barha çalt azalýar. Diňe 9 görnüşde, tersine, artyş bar.
«Biz soňky 20 ýyl bäri kebelekleriň sanynyň kemelişine syn edip gelýäris we munuň bes etjek alamaty ýok» — diýip, gözlegiň awtorlarynyň biri, Miçigan döwlet uniwersitetiniň entomology Nik Heddad belleýär.
Alymlar bu gözleg üçin, 35 dürli monitoringa esaslanýan 76 müň 957 hasabaty seljeripdirler. Bu seljeriş birnäçe onýyllyga degişli maglumatlary öz içine alýar. Jemi 12,6 million kebelek hasaba alyndy. Täze gözlegleriň birinde şa kebelekleriň sany aýratyn seljerildi, sebäbi olaryň federasiýa tarapyndan ýitip gitmek howpy abanýan görnüşleriň sanawyna girizilmegi mümkin. Alnan soňky maglumatlara görä, şa kebelekleriň sany 10 müňden hem aşak düşüpdir. Bu bolsa 1997-nji ýyldaky görkezijiden (1,2 milliondan) juda pesdir.
«Gürrüň, bary-ýogy 30-40 ýylyň dowamynda yklymdaky kebelekleriň (we beýleki mör-möjekleriň) ýarysyny ýitirendigimiz barada gidýär!» — diýip, Konnektikut uniwersitetiniň entomology Dewid Wagner aladalanma bilen belleýär.
Bilermenleriň pikirine görä, kebelekleriň sanynyň azalyşy iň köp Günorta-Günbatar Amerikada bolup geçýär. Esasanam Arizona, Nýu-Meksiko, Tehas we Oklahoma ştatlarynda bu ýagdaý barha agyrlaşýar. Bu sebitlerde soňky 20 ýylyň dowamynda kebelekleriň sany iki esseden gowrak kemelipdir.
Hünärmenleriň pikirine görä, howanyň üýtgemegi, insektisidleriň ulanylmagy we ýaşaýyş gurşawlarynyň tozmagy bir-biri bilen baglanyşykly. Bu ýagdaýlar kebelekleriň sanyna oňaýsyz täsir ýetirýär. Amerikaly alymlaryň öňki gözleglerine görä, iň köp zyýan ýetirýän faktor insektisidlerdir.
«Bu geň zat däl, sebäbi biziň gözleglere başlanymyz bäri, insektisidleriň ulanylyş usuly ep-esli üýtgedi» — diýip, entomolog netije çykardy.
