1647 ýaşly arça agajy tapyldy. Ol Ýewropadaky iň gadymy agaç ösümligidir

  • 07.03.2025 06:33
  • 4.6k+

Russiýaly, daniýaly we italiýaly alymlaryň halkara topary Finlýandiýada Ýewropanyň iň gadymy agaç ösümligine öwrülen gurap galan arçany tapdy. Barlag gyrymsy agajyň 1464 ýyl - 260-njy ýyldan 1906-njy ýyla çenli ösendigini görkezdi diýip, The Scientific Naturalist žurnalynda çap edilen makalada aýdylýar.

Barlagçylar Grenlandiýadan başalp, Polýar Urala çenli dürli demirgazyk sebitlerinde adaty arçanyň nusgalaryny ýygnadylar. Ösümligiň ýaşyny şahalarynyň kesiklerindäki ýyllyk halkalary sanamak arkaly kesgitleýärdiler.
Jemi 2000 töweregi gyrymsy agaç öwrenildi. Islandiýadan we Farer adalaryndan başga köp ýerlerde arçalaryň 300 ýyldan gowrak ýaşaýandygy anyklandy. Megerem,  Islandiýada we Farer adalarynda olaryň kesilen bolmagy mümkin. Uralda arçanyň iň ýokary ýaşy 840 ýaş, Finlýandiýada bolsa 1000 ýaşdanam uly nusgalar tapyldy.
Alymlar howanyň üýtgemeginiň tundradaky arçalara ýaramaz täsir edýändigini bellediler. Soňky onýyllyklarda ýangyn we taýganyň ýaýramagy sebäpli, olaryň uzak ýaşamagy üçin şertler ýaramazlaşypdyr.


düýn 11:17
2.9k+

Alymlar 200 mln ýyl ozal ýaşan pterozawryň täze görnüşini suratlandyrdylar

ABŞ-nyň Smitsonow institutynyň işgärleri Petrifaýd-Forest milli seýilgähinde (Arizona ştaty)  209 million ýyl mundan ozal ýaşap geçen pterozawrlaryň näbelli görnüşleriniň galyndylaryny tapdylar. Edaranyň metbugat gullugynyň habaryna görä, tapyndy giçki trias döwrüne degişlidir...

10.07.2025 11:41
2.6k+

Alymlar Ýerde Merkuriniň ilkinji bölekleriniň tapylandygyny habar berdiler

Afrikada tapylan iki meteorit Merkuriý planetasynyň ylma mälim bolan ilkinji bölekleri bolup çykdy. Bu barada Icarus ylmy žurnaly habar berýär. Eger ylmy çaklama tassyklansa, bu Ýerde Güne iň golaý planetanyň meteoritleriniň tapylmagyna degişli ilkinji ýagdaý bolar...

07.07.2025 10:53
3.5k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
10k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...