Alymlar towşanlaryň öz dişlerini iýýändigini anykladylar. Şeýdip, olar kalsiý alýarlar

  • 12.02.2025 13:33
  • 7.5k+

Towşanlaryň dişleri tutuş ömrüniň dowamynda ösmegini bes etmeýär. Şol sebäpden olar gaty iýmitleri çeýnäp, dişlerini köneldýärler. Emma täze geçirilen gözlegde alymlar towşanlaryň dişlerini diňe bir köneltmän, olary iýýändiklerini hem ýüze çykardylar. Bu barada geçirilen ylmy gözlegiň netijeleri «The Veterinary Journal» žurnalynda çap edildi.

Hünärmenleriň aýtmagyna görä, towşanlar açyk tebigatda hemişe süýümli otlar bilen iýmitlenýärler. Şol sebäpden olar hemişe çeýnemeli bolýarlar. Bu bolsa olaryň dişleriniň könelmegine getirýär. Dişleriň könelmegi bilen ýüze çykýan ownuk bölejikler we tozgalar iýmit bilen bilelikde içegä düşýär. Şol ýerde bolsa kalsiý täzeden siňdirilip organizme geçirilýär.
Bu çaklamany barlamak üçin alymlar iki hepdelik synag geçirdiler. Synaga sekiz sany towşan gatnaşdyryldy. Olar iki topara bölündi: bir topara adaty kalsiý goşundylary berildi, beýleki topara bolsa towşanlaryň dişlerinden ezilip taýýarlanan ownuk tozgalar berildi.
Netijeler haýran galdyrdy. Towşanlar öz dişlerinden alnan kalsiýni adaty mineral goşundylara garanyňda has gowy siňdirdiler. Diş tozgasy berlen towşanlar kalsiýniň 33%-ni siňdirdiler, adaty goşundylar bilen iýmitlendirilenler bolsa bary-ýogy 20%-ni siňdirdiler.
Gözlegiň netijeleri gyzykly bolsa-da, «towşanlaryň öz dişlerini bilgeşleýin iýýändikleri» henizem takyk subut edilen däldir. Alymlar olaryň könelşen dişleriniň näçerägini ýuwudýandyklaryny hem anyklap bilmediler.
Gözlegiň awtorlaryndan Sýurih uniwersitetiniň (UZH) weterinar lukmançylygynyň professory Žan-Mişel Hatt, bu hadysany «tebigatyň ýene bir täsin ewolýusion aýratynlyklarynyň biri» hökmünde häsiýetlendirdi.


04.12.2025 13:32
2.7k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.6k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
4.9k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...

20.11.2025 12:08
3.7k+

Hytaýda maýmynyň näbelli görnüşiniň galyndylary tapyldy

Londonyň Zoologiýa institutynyň alymlary we olaryň hytaýly kärdeşleri Sianda takmynan 2200–2300 ýyl ozal jaýlanan zenanyň mazarynda gibbonyň (maýmynyň görnüşi) ozal näbelli görnüşiniň galyndylaryny tapdylar. Skelet ilkibaşda 2004-nji ýylda tapylypdy, ýöne jikme-jik öwrenilmegi onuň Nomascus urugynyň ýok bolup giden görnüşine degişlidigini görkezdi diýip, Arkeonews neşiri ýazýar...