Arheologlar Meksikada üstünden 2000 ýyl geçen uly obserwatoriýany tapdylar

  • 09.11.2024 17:48
  • 6.4k+

Meksikada Milli Antropologiýa we taryh institutynyň (INAH) arheologlary Puebla ştatynyň Tetelihtik şäherinde gadymy astronomiýa toplumyny tapdylar. Takmynan, 30 müň inedördül metr meýdany eýeleýän obserwatoriýa ýerli ýaşaýjylara ýyldyzlary öwrenmek arkaly möhüm oba hojalyk möwsümlerini yzarlamaga kömek etdi diýip, Heritage Daily habar berýär.

Bu ýerde gazuw-agtaryş işleri 2014-nji ýylda başlandy, şu geçen on ýyldan gowrak wagt bäri alymlar köp açyşlary etdiler.

"Ähli toplumlar esasy belliklere gabat gelip, asman jisimleriniň ýagdaýyna laýyklykda gurlupdyr" diýip, INAH-nyň wekilleri belleýärler. Barlagyň netijesine görä, "Gurluş 1" diýlip atlandyrylýan toplumyň iň uly bölegi günorta ýarym şaryň parlak ýyldyzlaryndan biri bolan Kanopusyň fewral aýynda peýda bolandygyny görkezdi. Gadymy medeniýetleriň köpüsi bu ýyldyzy keramatlaşdyrypdyrlar. Gözlegçileriň düşündirişi ýaly, Kanopus Mezoamerikan senenamasynyň başlangyjy üçin salgylanma nokady bolup hyzmat etdi.

Golaýda tapylan "Gurluş 2" bölümi Günüň hereketini synlamak üçin niýetlenipdir.
Mundan başga-da, gazuw-agtaryş işleri Tetelihtikiň Totonak siwilizasiýasynyň dörän medeni merkezi bolmagynyň mümkindigini görkezýär.
INAH-yň metbugat beýanatynda "Toplumyň binagärlik stili, ilkinji ýaşaýjylarynyň Totonaklaryň ata-babalary hökmünde gelip çykyşyny görkezýän Huasteca sebiti bilen arabaglanyşygy görkezýär" diýip aýdylýar. Totonaklar soňra El Tajin, Ýoualiçan, Nepatekutlan, Las Igueras, Nopiloa we Zapotal ýaly beýleki sebitlerde şäherleri döredipdirler, ýöne Tetelihtik olaryň başlangyç nokady bolup biler.


28.09.2025 10:49
8.2k+

Ysraýylda Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we şaý-seplerden ybarat hazyna tapyldy

Ysraýylyň demirgazygynda, Kineret kölüniň golaýyndaky Susita milli seýilgähinde arheologlar Wizantiýa döwrüniň 97 altyn teňňesinden we onlarça şaý-sep böleklerinden ybarat hazynany tapdy. Bu barada Ynet portaly habar berýär...

27.09.2025 19:28
9.6k+

Argentinada öň belli bolmadyk ýyrtyjy megaraptoryň we onuň pidasynyň galyndylary tapyldy

Argentinanyň günortasynda paleontologlar güýçli öňki elleri we uzyn dyrnaklary bolan öň näbelli ýyrtyjy dinozawryň galyndylaryny ýüze çykardylar. Bu tapyndy megaraptor nesliniň Günorta Amerikada uzak wagtlap ýaşandygyny tassyklaýar diýip, Nature Communications žurnalynda bellenýär...

25.09.2025 19:07
6k+

Çehiýada ýerde 30 müň ýyl ýatan awçy gurallarynyň toplumy tapyldy

Günorta Morawiýada, Pawlow daglarynyň eteginde arheologlar üýtgeşik artefakty – grawett döwrüniň awçysynyň daş gurallarynyň toplumyny gazyp aldy. Tapyndy ýerde, takmynan, 30 müň ýyl ýatan diýip, Anthropology neşiri ýazýar...

24.09.2025 13:17
3.7k+

Serbiýada gladiatorlaryň söweşine gatnaşan aýynyň galyndylary tapyldy

Häzirki Serbiýanyň Wiminasium şäherindäki gadymy Rim amfiteatrynyň golaýynda ýaşy takmynan 1700 ýyllyk aýy kellesiniň bölekleri  tapyldy. Bu açyş aýylaryň gladiator söweşine gatnaşandygyny görkezýän ilkinji göni subutnamany berýär diýip, Live Science ýazýar...