Dünýädäki agaçlaryň her üçünji görnüşine ýok bolmak howpy abanýar

  • 06.11.2024 10:02
  • 5k+

Dünýä boýunça agaçlaryň 16 müň görnüşine ýitip gitmek howpy abanýar. CNN-niň  habar bermegine görä, bu barada Gyzyl kitap üçin Halkara tebigaty goramak bileleşiginiň (IUCN) hasabatynda aýdylýar.

Agajyň adamzada mälim bolan 47 282 görnüşiniň içinden 16 425-den gowragy eýýäm “gyzyl sanawa” goşuldy. Bu howp abanýan guşlaryň, süýdemdirijileriň, süýrenijileriň we ýerde-suwda ýaşaýanlaryň görnüşleriniň bilelikde alnan sanyndan iki esse köp diýmegi aňladýar.
Agaçlara abanýan esasy howp şäherleşme we oba hojalygy üçin tokaýlaryň ýok edilmegi, inwaziw görnüşleriň ýaýramagy, şeýle hem agaç keselleri bolmagynda galýar. Şeýle hem, bilermenler deňiz derejesiniň ýokarlanmagy we güýçli tupanlaryň köpelmegi ýaly, howa faktorlaryna ünsi çekýärler.

“Agaçlaryň ýitmegi ösümlikleriň, kömelekleriň we haýwanlaryň müňlerçe görnüşine gönüden-göni howp salýar we bu tebigatymyzyň näderejede özara baglanyşyklydygyny görkezýär. Agaçlar – bu durmuşyň barometri. Agaçlar adamlaryň dem alýan kislorodyny öndürýär, ýabany tebigat üçin iýmit we ýaşamaga ýer bolup hyzmat edýär, ýerli halklaryň dermany we eklenç serişdesi bolup durýar, şeýle hem atmosferadaky ýylylyk bölüp çykarýan uglerod hapalaryny özüne siňdirýärler" – diýip, IUCN-iň baş müdiri Gretel Agilar düşündirýär.

Ýitip gitmek howpy abanýan agaç görnüşleriniň iň köp mukdary Fiji, Kuba we Madagaskar adalarynda hasaba alyndy. Günorta Amerikada, esasanam, Amazon sebitinde, oba hojalyk ekinlerini ekmek we mallary örňetmek üçin tokaýlaryň  çapylmagy sebäpli agaçlaryň 3 356 görnüşi howp astyndadyr.


22.06.2025 11:53
10k+

Ueddell düwlenleriniň populýasiýasy deňiz buzunyň eremegi sebäpli iki esseden gowrak azaldy

Antarktikadaky Ueddell düwlenleriniň populýasiýasy 1977-nji ýyldan bäri 54% azaldy. Bu barada Global Change Biology žurnalyndaky gözlege salgylanyp, The Guardian habar berýär. Gözegçilik 1970-nji ýyllardan bäri subantarktika sebitinde, aýratynam, Signýu adasynda deňiz süýdemdirijileriniň sanyny öwrenýän Britaniýanyň antarktika gullugynyň (BAS) hünärmenleri tarapyndan geçirildi...

17.06.2025 13:47
6.9k+

BMG-niň Bütindünýä ummanlar güni mynasybetli geçiren surat bäsleşiginiň ýeňijileri yglan edildi

BMG-niň Bütindünýä ummanlar güni (8-nji iýun) mynasybetli geçiren 12-nji «UNWOD» (United Nations World Oceans Day) surat bäsleşiginiň ýeňijileri yglan edildi. Bäsleşigiň emin agzalary dört nominasiýa boýunça iň gowy işleri saýladylar...

08.06.2025 11:13
9.5k+

Plastik topraga, howa we jandarlaryň bedenine aralaşdy – ol eýýäm iýmit zynjyryny üýtgedýär

Täze ylmy gözleg plastik hapalanmasynyň diňe bir ummanlaryň ekoulgamyna däl, eýsem planetanyň materik bölegine-de zyýan ýetirýändigini görkezdi. London uniwersitetiniň alymlarynyň maglumatlaryna görä, plastik eýýäm ýerüsti ekoulgamlara aralaşyp, ownuk süýdemdirijiler, mör-möjekler we oňurgasyzlar üçin howp döredýär diýip, Phys...

27.05.2025 13:34
13k+

Gorkunç rekord: deňiz guşunyň jüýjesiniň da:şlygyndan 778 bölek plastik tapyldy

Awstraliýaly barlagçylar ölen inçeçüňk deňiz guşunyň (Ardenna tenuirostris) jüýjesiniň daşlygyndan rekord mukdarda - 778 bölek plastik galyndylaryny tapdylar. Howsala döredýän açyş barada Awstraliýanyň gündogar kenaryndaky Lord-Hau adasynda deňiz guşlaryna gözegçilik edýän alymlar habar berdi...