Dünýädäki agaçlaryň her üçünji görnüşine ýok bolmak howpy abanýar

  • 06.11.2024 10:02
  • 5k+

Dünýä boýunça agaçlaryň 16 müň görnüşine ýitip gitmek howpy abanýar. CNN-niň  habar bermegine görä, bu barada Gyzyl kitap üçin Halkara tebigaty goramak bileleşiginiň (IUCN) hasabatynda aýdylýar.

Agajyň adamzada mälim bolan 47 282 görnüşiniň içinden 16 425-den gowragy eýýäm “gyzyl sanawa” goşuldy. Bu howp abanýan guşlaryň, süýdemdirijileriň, süýrenijileriň we ýerde-suwda ýaşaýanlaryň görnüşleriniň bilelikde alnan sanyndan iki esse köp diýmegi aňladýar.
Agaçlara abanýan esasy howp şäherleşme we oba hojalygy üçin tokaýlaryň ýok edilmegi, inwaziw görnüşleriň ýaýramagy, şeýle hem agaç keselleri bolmagynda galýar. Şeýle hem, bilermenler deňiz derejesiniň ýokarlanmagy we güýçli tupanlaryň köpelmegi ýaly, howa faktorlaryna ünsi çekýärler.

“Agaçlaryň ýitmegi ösümlikleriň, kömelekleriň we haýwanlaryň müňlerçe görnüşine gönüden-göni howp salýar we bu tebigatymyzyň näderejede özara baglanyşyklydygyny görkezýär. Agaçlar – bu durmuşyň barometri. Agaçlar adamlaryň dem alýan kislorodyny öndürýär, ýabany tebigat üçin iýmit we ýaşamaga ýer bolup hyzmat edýär, ýerli halklaryň dermany we eklenç serişdesi bolup durýar, şeýle hem atmosferadaky ýylylyk bölüp çykarýan uglerod hapalaryny özüne siňdirýärler" – diýip, IUCN-iň baş müdiri Gretel Agilar düşündirýär.

Ýitip gitmek howpy abanýan agaç görnüşleriniň iň köp mukdary Fiji, Kuba we Madagaskar adalarynda hasaba alyndy. Günorta Amerikada, esasanam, Amazon sebitinde, oba hojalyk ekinlerini ekmek we mallary örňetmek üçin tokaýlaryň  çapylmagy sebäpli agaçlaryň 3 356 görnüşi howp astyndadyr.


27.05.2025 13:34
13k+

Gorkunç rekord: deňiz guşunyň jüýjesiniň da:şlygyndan 778 bölek plastik tapyldy

Awstraliýaly barlagçylar ölen inçeçüňk deňiz guşunyň (Ardenna tenuirostris) jüýjesiniň daşlygyndan rekord mukdarda - 778 bölek plastik galyndylaryny tapdylar. Howsala döredýän açyş barada Awstraliýanyň gündogar kenaryndaky Lord-Hau adasynda deňiz guşlaryna gözegçilik edýän alymlar habar berdi...

13.05.2025 14:23
15k+

Saud Arabystanynyň The Line «ýatan gökdiräni» sebitiň howasyny üýtgedip biler

Saud Arabystanynda alnyp barylýan birnäçe megataslama sebitiň howa şertlerine oňaýsyz täsir edip biler. Şol taslamalaryň biri hem geljekde Neom tehnologik toplumynyň paýtagty boljak «The Line» şäher-binasydyr diýip, klimat meseleleri boýunça bilermen Donald Wublza salgylanyp, «Financial Times» habar berýär...

28.04.2025 12:04
6.1k+

Dünýäniň iň iri kompaniýalary klimata $28 trillionlyk zyýan ýetirdi — barlagyň netijesi

Täze geçirilen barlagyň netijelerine görä, dünýäniň iň uly kompaniýalary klimatyň üýtgemegine 28 trillion dollarlyk zyýan ýetiripdir. Bu mukdar ABŞ-nyň 2024-nji ýyldaky jemi içerki önümine deň bolup, ählumumy maýlama sebäp bolýan parnik gazlarynyň zyňyndylarynyň netijesini görkezýär...

17.04.2025 18:18
9.2k+

Bagama adalary şowsuz wakadan soň SpaceX raketalarynyň öz suwlaryna gonmagyny gadagan etdi

Bagama adalarynyň hökümeti daşky gurşaw boýunça derňewler doly tamamlanýança, SpaceX kompaniýasynyň Falcon 9 raketalarynyň ýurduň çägindäki suwlara gonmagynyň togtadylýandygyny habar berdi. “Daşky gurşawa ýetýän täsire doly baha berilýänçä, mundan beýläk hiç hili ygtyýarnama berilmez” – diýip, Bagama adalarynyň aragatnaşyk direktory Latrae Raming aýtdy...