Fiziologiýa we lukmançylyk boýunça Nobel baýragy mikroRNK-ny tapanlara berildi

  • 07.10.2024 23:56
  • 4.8k+

Nobel komiteti 2024-nji ýylda fiziologiýa we lukmançylyk boýunça baýraga eýe bolanlaryň atlaryny yglan etdi. Wiktor Embros bilen Geri Rawkun “mikroRNK-lary açandyklary we gen ekspressiýasynyň transkripsiýadan soňky düzgünleşdirilmegindäki roluny derňändigi” üçin ýeňiji boldular.

MikroRNK – bu ribonuklein kislotasynyň gysga molekulalarynyň, RNK-nyň aýratyn synpy bolup, beýleki molekulalar bilen birlikde köp genleriň işjeňligini kesgitleýär. Köp ýagdaýlarda belli bir geniň bedeniň käbir öýjüklerinde işjeň boljagy-bolmajagy mikroRNK baglydyr.
Bu açyş 1993-nji ýylda neşir edildi.
Ambros 1953-nji ýylyň 1-nji dekabrynda doguldy. 1979-njy ýylda ol Massaçusets Tehnologiýa Institutyndan (MIT) doktorlyk derejesini aldy. Köp sanly ylmy baýraklaryň ýeňijisi, mikroRNK-lary ilkinji bolup açanlygy bilen meşhurdyr.
Rawkin 1952-nji ýylyň 26-njy martynda doguldy, Ambros bilen mikroRNK-ny öwrenmegiň üstünde işledi hem-de Amerikanyň Sungat we ylymlar akademiýasynyň agzasy hasaplanýar.
Geçen ýyl lukmançylyk boýunça Nobel baýragy Katalin Kariko we Drew Waýsmana "COVID-19 üçin täsirli mRNK sanjymlaryny ösdürmäge mümkinçilik beren nuklein kislotasynyň esaslaryny üýtgetmekdäki açyşlary" üçin berildi.
Nobel hepdeligi fiziologiýa we lukmançylyk pudagynda baýrak alanlaryň yglan edilmegi bilen açylýar. 8-nji oktýabrda fizika boýunça Nobel baýragynyň eýeleriniň, 9-njy oktýabrda – himiýa boýunça we 10-njy oktýabrda – edebiýat boýunça baýrak eýeleri yglan ediler. 11-nji oktýabrda Osloda Parahatçylyk baýragynyň eýesi yglan ediler we 14-nji oktýabrda şu ýyl  Alfred Nobeliň (ony 1968-nji ýylda Şwesiýa Banky tarapyndan esaslandyrdy) hatyrasyna döredilen Ykdysadyýet baýragyny kimiň alandygy belli bolar.
Her kategoriýada Nobel baýragynyň pul bölegi 11 million şwed kronydyr. Walýutanyň häzirki hümmetinde bu 1 million dollardan sähel geçýär.


20.10.2025 11:21
12k+

Adamyň garramagy jyns taýdan ýetişenden soň başlanýar — nemes alymlarynyň täze açyşy

Nemes alymlary adam bedeniniň garrymagynyň ribosom DNK (rDNT) bilen baglydygyny ýüze çykardylar. Bu DNK bölegi öýjükleriň ýaşamagy üçin zerur bolup, olaryň işjeňligini üpjün edýär. Barlagyň netijeleri Aging-US žurnalynyň sahypasynda çap edildi...

20.10.2025 11:16
2.6k+

Täze doglan çagalarda diabetiň täze görnüşi anyklandy

Alymlar täze doglan çagalarda diabetiň öň mälim bolmadyk görnüşini ýüze çykardylar. Ol TMEM167A atly geniň mutasiýasy bilen baglydyr. Journal of Clinical Investigation (JCI) žurnalynyň habaryna görä, bu mutasiýa insulin öndürýän aşgazanasty mäziniň β- öýjükleriniň işini bozýar we olaryň heläk bolmagyna getirýär...

12.10.2025 22:39
2k+

AstraZeneca-nyň taýýarlan täze derman serişdesi durnukly gipertoniýaly näsaglarda gan basyşy peseltdi

AstraZeneca farmasewtika kompaniýasy täze taýýarlan baxdrostat atly eksperimental serişdesiniň soňky kliniki synaglardan üstünlikli geçendigini we bejermesi kyn gipertoniýaly näsaglarda gan basyşy peseltmäge kömek edendigini mälim etdi...

11.10.2025 18:25
12k+

Aşgabatda, Tejende we Daşoguzda täze saglygy goraýyş desgalarynyň düýbi tutuldy

Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň güni mynasybetli Türkmenistanda saglygy goraýyş ulgamynyň köpugurly düzüminiň üstüni ýetirjek döwrebap lukmançylyk desgalarynyň düýbüni tutmak dabaralary boldy. Aşgabadyň günorta künjeginde baýramçylyk ýagdaýy emele geldi...