Global ýylama sebäpli ÝUNESKO-nyň 50 desgasyna ýitmek howpy abanýar

  • 26.08.2024 17:24
  • 8.4k+

Climate X seljeriş guramasynyň ylmy gözlegi 2050-nji ýyla çenli howanyň üýtgemeginiň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň onlarça desgasynyň ýok bolmagyna getirip biljekdigini görkezdi. Daily Mail tarapyndan hödürlenen sanawa suw joşgunlary, eroziýa, süýşgün we global ýylama sebäpli ýüze çykýan beýleki tebigy hadysalar sebäpli ýitip biljek 50 desga girdi.

Howp astyndaky desgalary kesgitlemek üçin howa üýtgemeleriniň täsirini modelirlemäge mümkinçilik berýän Spectra platformasy ulanyldy. Alymlar çylşyrymly algoritmleriň kömegi bilen geljek ýüz ýylda tropiki siklonlar we tupanlar ýaly adatdan daşary howa şertleriniň döremek ähtimallygyna baha berdiler. Seljerme desgalaryň ýok bolmak howpuny kesgitlemek üçin sekiz dürli ýylama ssenariýasy boýunça geçirildi.
Howp astyndaky iň möhüm ýerleriň arasynda Awstraliýadaky Sidneý opera teatry, Şweýsariýa Alplaryndaky goralýan ýer Ýungfrau-Aleç, Hytaýyň Anhoý welaýatyndaky Sidi we Hunsun şäherçeleri bar. Şeýle-de, Indoneziýanyň Subak suwaryş ulgamyna, Awstraliýanyň Kakadu milli seýilgähine we Hytaýyň Sýuançžou port şäherine gurakçylyk, tokaý ýangynlary we suw joşgunlary sebäpli ýitmek howpy abanýar.  
Sanawa Fransiýadaky Şowe gowagy, Hindistandaky Gün ybadathanasy, Bolgariýadaky Srebarna tebigy goraghanasy, Rumyniýadaky Dunaý deltasy, Bergendäki (Norwegiýa) taryhy binalar we Şotlandiýadaky Fort-Brij köprüsi hem girizildi.
Climate X-iň baş müdiri Lukki Ahmed bu desgalaryň ýitmeginiň diňe bir medeni betbagtçylyk bolman, eýsem ep-esli sosial we ykdysady ýitgilere getirjekdigini aýdyp, olary goramak üçin gyssagly çäreleri görmegiň zerurdygyny belledi.


05.09.2025 17:20
8.8k+

BMG La-Ninýa hadysasynyň oktýabr-dekabrda gaýdyp gelmek mümkinçiliginiň 60%-digini çaklaýar

Bütindünýä meteorologiýa guramasy şu ýylyň oktýabr-dekabr aýlarynda ekwatorial Ýuwaş ummanynda suwuň temperaturasynyň peselmegi bilen baglanyşykly tebigy hadysa bolan La-Ninýa şertleriniň gelmek ähtimallygyny 60% diýip çaklady...

05.09.2025 16:55
6.8k+

Gimalaý buzluklary her ýyl millionlarça Olimpiýa basseýnine barabar buz ýitirýär

Aziýanyň beýik daglaryndaky buzluklar çalt azalýar: her ýyl 22 gigatonnadan gowrak buz ýitip gidýär, bu dokuz million Olimpiýa basseýnine deňdir. Şeýle deňeşdirme Ýuta uniwersitetiniň we Wirjiniýa Tehnologiýalar institutynyň täze barlagynda getirilýär...

22.08.2025 18:54
3.2k+

Kaliforniýadaky gurakçylyk 2025-nji ýylda badam hasylynyň azalmagyna getirer

2025-nji ýylda badam hasyly Kaliforniýadaky gurakçylyk sebäpli ep-esli azalar, çünki bu ýerde badamyň global möçberiniň, takmynan, 80%-i ösdürilip ýetişdirilýär diýip, The Telegraph ýazýar. Ýagdaý köp ýurtlarda çörekçileri we süýjülik öndürijileri adaty reseptlere gaýtadan seretmäge mejbur eder...

02.08.2025 17:26
10k+

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howa gözegçilikleriniň taryhynda dördünji iň yssy aý boldy

2025-nji ýylyň iýul aýy Aşgabatda howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokary galmagy boýunça dördünji aý hökmünde hasaba alyndy — bu bolsa 1891-nji ýyldan bäri alnyp barylýan meteorologik gözegçilikleriň taryhynda rekord görkeziji boldy...