Paleontologlar sygyrlaryň, sugunlaryň we doňuzlaryň nesilbaşysyny tapdylar. Ol juda ownuk eken

  • 27.05.2024 15:39
  • 11k+

Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň paleontologlary, takmynan, 65 million ýyl ozal Koloradoda ýaşap geçen näbelli süýdemdirijileriň galyndylaryny tapdylar. Militocodon lydae diýlip atlandyrylan bu jandaryň müçesi alakanyň ululygyndan geçmändir we agramy 455 grama ýetipdir. “Süýdemdirijileriň ewolýusiýasy” žurnalynda çap edilen ylmy işde aýdylyşyna görä, alymlar onuň sygyr, doňuz we sugun ýaly, ähli häzirkizaman toýnaklylarynyň aslydygyny öňe sürýärler.

Bu jandar tapyndynyň awtory paleontolog Şeron Militonyň hormatyna goýlan ady göterýär. Açyş birnäçe onýyllyklaryň dowamynda gazuw-agtaryş işleriniň alnyp barylýan Korral-Blafs sebitinde edildi. M. Lydae-nyň tapylan kellesi we äň süňki  paleontologlara olaryň iýmitlenişi we ewolýusiýa aýratynlyklary barada netije çykarmaga mümkinçilik berdi.
Paleontolog Taýler Laýson: "Onuň dişleri iýmiti maýdalamaga däl-de, kesmäge we owratmaga uýgunlaşan – diýip düşündirdi. - Bu oňa, beýleki süýdemdirijiler bilen deňeşdirilende, ýaprak we baldak ýaly has gaty ösümlikler bilen iýmitlenmäge mümkinçilik berýän artykmaçlykdyr"
M. Lydae irki paleosen döwründe Demirgazyk Amerikada süýdemdirijileriň arasynda agdyklyk eden pereptihidler maşgalasyna degişlidir (bu 66-56 million ýyl ozalky döwri öz içine alýar). Dinozawrlaryň ýok bolmagyndan soň gelen bu döwür täze haýwanat dünýäsiniň çalt ösýän döwri boldy.
Laýson: "Süýdemdirijiniň tapylan kellesiniň beýany süýdemdirijileriň Ýerdäki soňky köpçülikleýin ölüp gutarmadan soň, süýdemdirijileriň has irki ýaýraýşyny resminamalaşdyrmakda möhüm ädimdir" –diýip belledi.
Alymlar şu wagta çenli M. Lidanyň diňe birnäçe bölegini tapdylar. Onuň ewolýusiýa daragtyndaky ornuny has takyk kesgitlemek we toýnaklylar bilen baglanyşygyny tassyklamak üçin süňkleriň has doly derňewini we molekulýar genetiki derňewi goşmak bilen goşmaça gözlegleri geçirmek zerurdyr. 


düýn 14:13
4.9k+

Müsürde ýitirilen gadymy Imet şäheri tapyldy: ol ýerde birwagtlar köp gatly jaýlar bolupdyr

Arheologlar Müsüriň gadymy Tanis şäherinden 10 km uzaklykda, Nil deltasynyň golaýynda ýitirilen Imet şäheriniň üstüni açdy. Gazuw-agtaryş işleri Mançester uniwersitetinden Müsüri öwrenýän alym Niki Nilseniň ýolbaşçylygynda geçirildi diýip, Daily Mail habar berýär...

04.07.2025 18:32
4.7k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

04.07.2025 18:30
2.6k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

04.07.2025 18:28
3k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...