Paleontologlar sygyrlaryň, sugunlaryň we doňuzlaryň nesilbaşysyny tapdylar. Ol juda ownuk eken

  • 27.05.2024 15:39
  • 11k+

Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň paleontologlary, takmynan, 65 million ýyl ozal Koloradoda ýaşap geçen näbelli süýdemdirijileriň galyndylaryny tapdylar. Militocodon lydae diýlip atlandyrylan bu jandaryň müçesi alakanyň ululygyndan geçmändir we agramy 455 grama ýetipdir. “Süýdemdirijileriň ewolýusiýasy” žurnalynda çap edilen ylmy işde aýdylyşyna görä, alymlar onuň sygyr, doňuz we sugun ýaly, ähli häzirkizaman toýnaklylarynyň aslydygyny öňe sürýärler.

Bu jandar tapyndynyň awtory paleontolog Şeron Militonyň hormatyna goýlan ady göterýär. Açyş birnäçe onýyllyklaryň dowamynda gazuw-agtaryş işleriniň alnyp barylýan Korral-Blafs sebitinde edildi. M. Lydae-nyň tapylan kellesi we äň süňki  paleontologlara olaryň iýmitlenişi we ewolýusiýa aýratynlyklary barada netije çykarmaga mümkinçilik berdi.
Paleontolog Taýler Laýson: "Onuň dişleri iýmiti maýdalamaga däl-de, kesmäge we owratmaga uýgunlaşan – diýip düşündirdi. - Bu oňa, beýleki süýdemdirijiler bilen deňeşdirilende, ýaprak we baldak ýaly has gaty ösümlikler bilen iýmitlenmäge mümkinçilik berýän artykmaçlykdyr"
M. Lydae irki paleosen döwründe Demirgazyk Amerikada süýdemdirijileriň arasynda agdyklyk eden pereptihidler maşgalasyna degişlidir (bu 66-56 million ýyl ozalky döwri öz içine alýar). Dinozawrlaryň ýok bolmagyndan soň gelen bu döwür täze haýwanat dünýäsiniň çalt ösýän döwri boldy.
Laýson: "Süýdemdirijiniň tapylan kellesiniň beýany süýdemdirijileriň Ýerdäki soňky köpçülikleýin ölüp gutarmadan soň, süýdemdirijileriň has irki ýaýraýşyny resminamalaşdyrmakda möhüm ädimdir" –diýip belledi.
Alymlar şu wagta çenli M. Lidanyň diňe birnäçe bölegini tapdylar. Onuň ewolýusiýa daragtyndaky ornuny has takyk kesgitlemek we toýnaklylar bilen baglanyşygyny tassyklamak üçin süňkleriň has doly derňewini we molekulýar genetiki derňewi goşmak bilen goşmaça gözlegleri geçirmek zerurdyr. 


şu gün 20:25
1.9k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...

şu gün 19:25
2.4k+

Ýer ýüzündäki iň gadymy daşlar tapyldy. Olaryň ýaşy 4 mlrd ýyldanam köp diýlip çaklanylýar

Alymlar Kanadada ýaşy, takmynan, 4,16 mlrd ýyl bolan dag jynslaryny tapdylar. Bu gaýalar häzirki wagta çenli ýüze çykarylan Ýerdäki iň gadymy dag jynslary bolup biler diýip, Phys.org habar berýär. Olar Kwebekdäki Gudzon aýlagynyň kenaryndaky Nuwwuagittuk ýaşyldaş guşagyndan tapyldy...

şu gün 18:13
1.4k+

Neýrofiziologlar beýniniň nädip sözlerden sözlem düzýändigini düşündirdiler

Nýu-Ýork uniwersitetiniň (ABŞ) alymlary adam beýnisiniň nädip aýry-aýry sözleri sözlemlere öwürýändigini anyklamaga kömek edýän barlagy geçirdiler. Neýrolingwistika şu çaka çenli, esasan, aýry sözleriň emele getirilişini öwrenipdi, ýöne olaryň many berýän zynjyrlara birleşiş prosesini öwrenmändi...

şu gün 17:55
1.3k+

Alymlar dinozawrlaryň täze görnüşini tapdylar. Olar itiň ululygynda bolupdyr

Alymlar labrador-retriwerden (itiň bir tohumy) uly bolmadyk dinozawryň täze görnüşini tapdylar diýip, CNN habar berýär. Dinozawr Enigmacursor mollyborthwickae diýlip atlandyryldy we takmynan, 150 million ýyl ozal - ýura döwründe stegozaurlar we diplodoklar bilen birlikde häzirki Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň çäginde ýaşap geçipdir...