Alymlar: Adamzat çökgünliklerden we betbagtçylyklardan soň hasam güýçlenýär

  • 05.05.2024 22:55
  • 12k+
Alymlar: Adamzat çökgünliklerden we betbagtçylyklardan soň hasam güýçlenýär

Halkara gözlegçiler topary yzygiderli çökgünlikleriň adamzadyň taryhynda paradoksal rol oýnap, ilatyň uzak möhletleýin ösüşine itergi berendigini anyklady  diýip, “Haýtek” neşiri ýazýar.

Gözlegler wulkanlaryň atylmagy, gurakçylyk we epidemiýa ýaly tebigy betbagtçylyklaryň, şeýle hem uruş ýa-da kolonializm ýaly adam tarapyndan döredilen wakalaryň käbir jemgyýetleri taplaýandygyny görkezýär.
Alymlar soňky 30 000 ýylda jemgyýetleriň ilat sanynyň azalandygyny görkezýän subutnamalary öz içine alýan bar bolan gözleglerden we maglumatlar bazalaryndan 40 000-den gowrak radiouglerod maglumatlaryny seljerdiler we deňeşdirdiler. Derňew Arktika zolagyndan tropiklere we ekwatorial zolaga çenli dürli sebitleri öz içine aldy.
Netijede, hünärmenler yzygiderli sarsgynlar adamlary uzak möhletleýin ösüş depginlerini saklamaga iterýär diýen netijä geldiler.
Bornmut uniwersitetinden gözlegiň awtorlarynyň biri Filip Riris: "Sarsgynlary başdan geçirmek ilaty geljekdäki çökgünliklere has çydamly edýär" diýip belleýär.
Şeýle hem gözleg ekerançylyk we maldarçylyk jemgyýetlerinde ýüze çykýan çökgünliklerde ilatyň azalmagynyň has çalt ýüze çykýandygyny, ýöne şeýle hem uzak möhletli durnuklylygy taplaýandygyny görkezdi.


düýn 23:36
3.3k+

Alymlar Weneradan gadymky güýçli çaknyşyklaryň yzlaryny tapdylar

Patyşa Huan Karlos uniwersitetiniň, Lawrens Liwormor milli barlaghanasynyň we Minnesota uniwersitetiniň alymlar topary Wenera boýunça "Haasttse-baad" tesserasynyň planetanyň taryhynyň başynda iki sany ägirt uly...

düýn 22:57
4k+

Taktil duýgulary geçirýän plastyr döredildi. Ol lukmançylykda we VR oýunlarynda peýdaly bolup biler

ABŞ-da Demirgazyk-Günbatar uniwersitetiniň alymlary taktil duýgulary döredip bilýän özboluşly plastyry işläp taýýarladylar. Nature žurnalynda beýan edilen bu innowasiýa köp ýerde ulanyp boljakdygy sebäpli eýýäm...

düýn 10:45
4k+

NASA Ýupiteriň häzire çenli iň ýokary hilli suratlaryny hödürledi

ABŞ-nyň Aeronawtika we kosmos giňişligini öwrenmek boýunça milli edarasy (NASA) Ýupiteriň bu planeta gözegçiligiň tutuş taryhynda iň ýokary hilli suratlaryny hödürledi. Suratlar “Ýunona” zondy tarapyndan Gün ulgamynyň...

07.11.2024 13:56
3.5k+

Alymlar ýyldyz tozanlarynyň kömegi bilen has täze ýyldyzlaryň gelip çykyşyny öwrenmäge mümkinçilik berýän usuly oýlap tapdylar

Hytaýdan, Wengriýadan, Germaniýadan we beýleki ýurtlardan jemlenen astronomlar topary milliardlarça ýyl ozal ýok bolan ýyldyzlary öwrenmäge mümkinçilik berýän usuly oýlap tapdy. ArXiv portalynda neşir edilen bu...