Alymlar 75 000 ýyl mundan ozal ýaşan neandertal aýalyň ýüz keşbini dikeltdiler

  • 05.05.2024 16:53
  • 26k+

Britaniýaly arheologlar, takmynan, 75 000 ýyl ozal ýaşan neandertal aýalyň dikeldilen ýüz keşbini hödürlediler. Bu barada Bi-Bi-Si habar berýär.

Şanidar Z adyny alan aýalyň galyndylary 2018-nji ýylda Yrak Kürdüstanyndaky Şanidar gowagynda tapyldy. 200 bölege bölünen kelle süňküniň gowşaklygy sebäpli ýüz keşbiniň dikeldilmegi alymlar üçin hakyky kynçylyk boldy.
3D tehnologiýalarynyň we paleoantropologlaryň yhlasly işiniň kömegi bilen Şanidar Z-niň ýüzüni “janlandyrmak” başartdy. Gözlegiň netijesi Netflix-de görkeziljek “Neandertallaryň syrlary” dokumental filminde görkeziler.

Şanidar Z 40-50 ýaşynda aradan çykypdyr we bu şol döwrüň ölçegine görä uly ýaş hasaplanýar. Ol gowakda jaýlanypdyr, şondan soň daş gaýdyşy bolan bolmaly, netijede merhumyň kelle süňki iki santimetr galyňlyga çenli ýemşerilipdir we ownuk böleklere bölünipdir.
Kynçylyklara garamazdan, alymlara diňe bir Şanidar Z-niň ýüz keşbini gaýtadan dikeltmek däl, eýsem neandertallaryň durmuşy barada gymmatly maglumatlary almak başartdy. Gözleg bizden has öň ýaşan bu adamlaryň çylşyrymly sosial başarnyklara eýe bolandyklaryny we hatda jaýlamak däplerini hem ulanandyklaryny görkezdi. 


15.09.2025 17:55
4.1k+

Ýerdäki çöllerden alnan bakteriýalaryň Aý we Mars topragynda ýaşap biljekdigi anyklanyldy

Ýerdäki çöllerde tapylan Chroococcidiopsis görnüşli sianobakteriýalar Aý we Mars topragynda ýaşamaga ukyplydygyny görkezdiler. Italiýanyň kosmos gullugynyň (ASI) barlagçylary ReBUS taslamasynyň çäklerinde şeýle netijä geldiler...

15.09.2025 09:54
4.8k+

Hytaý alymlary ilkinji gezek dinozawr ýumurtgalarynyň takyk ýaşyny kesgitledi

Hytaý alymlary ilkinji gezek ýurduň merkezi böleginde tapylan dinozawrlaryň ýumurtgalarynyň ýaşyny takyk kesgitlemegi başardy. Science XXI neşiriniň maglumatlaryna görä, täze çemeleşme hek döwrüniň klimatyny has çuň öwrenmäge mümkinçilik berer...

15.09.2025 09:48
1.4k+

Hytaý alymlary sütün öýjükleriniň kömegi bilen maýmynlaryň garramagyny haýallatdy

Hytaýyň ylymlar akademiýasynyň alymlarynyň geçiren ylmy gözlegleri adamyň genetiki taýdan güýçlendirilen sütün öýjükleriniň maýmynlarda garrama alamatlaryny haýalladyp biljekdigini görkezdi. Netijeler Cell žurnalynda neşir edildi...

14.09.2025 23:25
3.3k+

Hytaýly biologlar 36 petabaýtlyk maglumaty saklamak üçin “DNK- kassetany” döredýärler

Guandunyň Günorta ylym we tehnologiýa uniwersitetiniň alymlary sanly maglumatlary saklamagyň täze usulyny oýlap tapdylar. Olar 1980-nji ýylyň äheňindäki ýüzüne dezoksiribonuklein kislotasynyň sintetiki molekulalary çap edilen plastik lentany öz içine alýan "DNK-kassetany" işläp taýýarladylar...