D witamini demensiýa keseliniň ýüze çykma howpuny 40% azaldýar

  • 02.03.2023 14:27
  • 11k+

Ýewropaly we kanadaly lukmanlar D witamininiň yzygiderli kabul edilmegi 70 ýaşdan ýokary gartaşan adamlaryň arasynda demensiýa (ýatkeşligiň kütüleşmegi, kelle-beýniniň işiniň bozulmagy) keseliniň ýüze çykmagyny 40 göterim azaldýandygyny anykladylar. Bu barada britan Eksetera Uniwersitetiniň habarlar gullugy Alzheimer’s & Dementia žurnalynda çap edilen makala salgylanyp habar berýär.

Alymlar D witaminiň yzygiderli kabul edilmeginiň keseliniň döremek ähtimallygyna we ýygylygyna nähili täsir edýändigini we nämäniň molekulalarynyň beýni öýjüklerindäki belok “zibillerini” çykarmaga ukyplydygyny anyklamak kararyna geldiler. Munuň üçin olar 71 ýaşdan ýokary 12 müň sany gartaşan adamyň beýnisiniň işleýşine gözegçilik etdiler.
Alymlaryň bellemeklerine görä, synaga gatnaşanlaryň, takmynan, her üç adamdan biri D witamini yzygiderli kabul etdiler. Munuň özi lukmanlara meýletinçiniň beýnisine ýakyn on ýylda maddanyň täsirini yzarlamaga mümkinçilik berdi. Bu synaglar geçirilende bilermenler synaga gatnaşyjylaryň Alsgeýmer keseliniň ýüze çykmak ähtimallygyny ýokarlandyrýan APOE geniniň üýtgemelerini göterýändigini ýa ýokdugyny hem nazara aldylar.
Alnan netijeler, on ýyl gözegçilik döwrüniň içinde demensiýa 2,7 müň meýletinçide ösendigini görkezip, olaryň 75 göterimi bu döwürde D witaminini kabul etmediler. Lukmanlaryň bellemegine görä, ähli zyýanly täsirleri hasaba alyp aýdanyňda, D witaminiň yzygiderli kabul edilmegi demensiýanyň ýüze çykmagyny 40 göterim azaldýar.
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň berýän maglumatlaryna görä, häzirki wagtda dünýäde demensiýa (ýatkeşligiň kütüleşmegi, kelle-beýniniň işiniň bozulmagy) keselinden ejir çekýän 55 million adam ýaşaýar. Onuň esasy sebäpleriniň biri-de Alsgeýmer keseli. Ol 60-70 göterimde ýüze çykýar. Nerw ulgamynda ýüze çykýan bu kesel zerarly beýniniň öýjükleri ölýär, netijede adamyň pikirleniş, özüni alyp baryş ukyby, jemgyýetçilik endikleri bozulýar. Ol golaýda bolup geçen gürrüňleri, wakalary ýa-da dogan-garyndaşlarynyň atlaryny ýatdan çykaryp, öňden bilýän ýerinde azaşyp biler.


12.07.2025 08:34
13k+

Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň orunbasary bellenildi

Myratberdi Kuwatmyradowiç Gaýypow saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň bejeriş-öňüni alyş kömegini guramak boýunça orunbasary wezipesine bellenildi. Degişli Karara Prezident Serdar Berdimuhamedow 11-nji iýulda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde gol çekdi...

11.07.2025 19:08
9.1k+

Emeli aňly robot ilkinji gezek hirurg gatnaşmazdan öt haltany aýyrdy

Lukmançylygyň taryhynda ilkinji gezek emeli aň tarapyndan dolandyrylýan robot hirurgiki operasiýanyň çylşyrymly bölegini özbaşdak amala aşyrdy. Bu barada Jons Hopkins uniwersitetiniň synagy geçiren barlagçylaryna salgylanýan Reuters agentligi ýazýar...

10.07.2025 11:09
7.8k+

Kesar kesimi arkaly doglan çagada akganlylygyň döremek töwekgelçiligi 20% ýokarlanýar

Şwesiýanyň Karolinska institutynyň (KI) alymlary garny kesip almak arkaly doglan çagalarda akganlylygyň döremek ähtimallygynyň tebigy ýol bilen dünýä inen çagalar bilen deňeşdirilende, takmynan, 20% ýokarydygyny anyklady...

09.07.2025 20:08
2.2k+

Google emeli aňyň kömegi bilen düwnük keseline garşy derman taýýarlaýar

Alphabet holdinginiň düzümine girýän Isomorphic Labs kompaniýasy emeli aň tehnologiýalaryny ulanyp, düwnük keseline garşy derman serişdesini işläp taýýarlaýar. Bu barada Fortune neşiri habar berýär. Kompaniýanyň...