Lukmançylyk boýunça Nobel baýragy adam ewolýusiýasy boýunça gözlegler üçin berildi

  • 04.10.2022 11:58
  • 7.3k+

2022-nji ýylda fiziologiýa we lukmançylyk boýunça Nobel baýragy şwesiýaly biolog Swante Pebu berildi. Bu barada Stokgolmyň Karolinsk institutynyň Nobel komiteti habar berdi diýip, TASS belleýär.

Alym “ölüp gutaran gominidleriň (şol sanda homo sapiens-i hem öz içine alýan primatlar maşgalasy) genomy we adam ewolýusiýasy ugrundaky açyşlary üçin” bu baýragyň eýesi boldy. Öz gözlegleri bilen Pebu ylmy dünýäde mümkin däl ýaly görünýän zady ýerine ýetirmegi – neandertalyň genomyny sekwenirlemegi başardy. “Şeýle-de, ol öň näbelli bolan gominidiň – Denisowa adamynyň sensasion açyşyny etdi” – diýlip, komitetde bellenildi.
Şwesiýaly biolog genleriň ölüp gutaran gominidlerden homo sapiens-e geçmeginiň 70 müň ýyl ozal Afrikadan göçenlerinden soň bolup geçendigini anyklady. Häzirkizaman adamlarynda bu genler onuň immun ulgamynyň ýokanja nähili täsirlenýändigini kesgitleýär. Pebunyň gözlegi düýbünden täze ylmy dissiplinany – paleogenomikany döretdi.
Swante Pebu – ewolýusiýa genetikasy boýunça hünärmen. Ol 1955-nji ýylda Stokgolmda dünýä indi. Pebu – genetiki usullaryň kömegi bilen ilkinji adamlary we gominidleri öwrenmek bilen meşgullanýan paleogenetikany esaslandyryjylaryň biri. Ol bu ugurda işe 1984-nji ýylda Ýewropa muzeýleriniň ýygyndylaryndan gadymy Müsür mumiýalaryny öwrenmek bilen başlady. 1985-nji ýylda taryhda ilkinji gezek mumiýadan genetiki material aldy. 2010-njy ýylyň mart aýynda Pebunyň gözleg topary Altaýdaky Denisowa gowagynda tapylan bölekden DNK-ny öwrenip, gadymy döwürde gominidleriň öň belli bolmadyk görnüşiniň – denisowa adamynyň bolandygy baradaky netijä geldi.
Pebu Şwesiýanyň Patyşalyk Ylymlar akademiýasynyň, ABŞ-nyň Milli Ylymlar akademiýasynyň, Fransiýanyň Ylymlar akademiýasynyň we Londonyň Patyşalyk jemgyýetiniň agzasy.
Baýrak gowşurylyş dabarasy 10-njy dekabrda, Alfred Nobeliň ýogalan güni geçiriler. Pul baýragynyň möçberi 10 mln krona barabar. Şwesiýanyň walýutasynyň gowşamagy sebäpli, bu häzirki hümmet boýunça 900 müň dollardan sähel geçýär.


04.06.2025 15:47
3.5k+

Beýniniň rak keseli üçin täze immunoterapiýa hassalaryň ömrüni bir ýyldan gowrak uzaltdy

"Gaýtadan düzülen" T öýjüklerine esaslanýan goşa immunoterapiýa beýniniň rak keseli bolan glioblastoma keselli näsaglaryň ömrüni 12 aýdan gowrak uzaltdy. Bu barada Pensilwaniýa döwlet uniwersitetiniň (PSU) lukmançylyk mekdebiniň metbugat gullugyna salgylanýan TASS habar berdi...

01.06.2025 19:16
5k+

Synaglar kofeniň gujur berijiliginiň diňe kofein bilen bagly däldigini subut etdi

Psihologlar kofeniň, hakykatdanam, düzüminde kofein bolany üçin gujur beriji häsiýete eýemi ýa dälmi anyklamak üçin synag geçirdiler. Netijeler kofeni içýän adamyň özüni duýşuna bu içginiň diňe bir düzümi täsir etmän, eýsem, ony duýşuň we lezzet bilen içmek däbiniň hem täsir edýändigini görkezdi diýip, Heliyon žurnalynda çap bolan barlagda aýdylýar...

30.05.2025 16:54
5.3k+

Russiýada glaukoma operasiýalary üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi

Russiýada glaukomany hirurgiki bejermek üçin dünýäde ilkinji mikrostent döredildi. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň (RYA) prezidenti Gennadiý Krasnikow 28-30-njy maý aralygynda Moskwada geçirilýän RYA-nyň umumy ýygnagynda mälim etdi...

26.05.2025 23:21
2.9k+

Türkmenistanyň saglygy goraýyş ministri BSGG-niň Baş müdirine Aşgabatdaky foruma çakylygy gowşurdy

Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministri Myrat Mämmedow Bütindünýä saglygy goraýyş assambleýasynyň Ženewada geçirilen 78-nji mejlisine gatnaşdy. Bu barada Türkmenistanyň DIM-niň metbugat gullugy habar berýär...