Geofizikler Gyzyl deňziň ýaşyny kesgitlediler

  • 08.05.2021 14:07
  • 10k+

Geofizikler Gyzyl deňziň ozal pikir edilişinden iki esse gadymydygyny anykladylar. Täze maglumatlar deňiz basseýniniň we Gyzyl deňiz riftiniň tutuş uzynlygy boýunça umman gabygynyň emele gelmeginiň 13 mln ýyl mundan ozal başlandygyny görkezýär. Gözleg işiniň netijeleri “Nature Communications” žurnalynda ýerleşdirildi. Bu barada RIA Nowosti belleýär.

Geologiki nukdaýnazardan, Gyzyl deňiz örän ýaş diýlip hasaplanýardy. Ol Afrika we Arap litosfera plitalarynyň serhedindäki rift zolagynda ýerleşýär. Geologiki modeller wagtyň geçmegi bilen bu plitalaryň bölünip aýrylmagy netijesinde, Gyzyl deňziň ýerinde düzümi we fiziki häsiýetleri bilen kontinental gabykdan tapawutlanýan özboluşly umman gabygy bilen täze bir ummanyň emele geljekdigini görkezýär.
Täze dörän umman gabygynyň Gyzyl deňziň düýbünde näçeräk bardygyny häli-häzire çenli kesgitlemek başartmandy, sebäbi düýbüniň galyň duz gatlaklary we çökündiler bilen örtülendigi üçin, hatda basseýniň merkezinde-de oňa göni gözegçilik etmek mümkin däl.
Patyşa Abdulla adyndaky Ylmy-tehnologiýa uniwersitetiniň saud gözlegçileri Germaniýadaky we Islandiýadaky kärdeşleri bilen bilelikde deňiz düýbüniň jikme-jik kartasyny dartylma güýji we seýsmiki maglumatlar bilen birleşdirip, ilkinji gezek Gyzyl deňziň düýbünde umman gabygynyň çykýan ýerini kesgitlediler.
Gyzyl deňiz wulkanly adaty ýaş ummanyň sada geologiki gurluşyne eýe eken. Täze model Gyzyl deňiz basseýniniň jaýryklaryň işjeň ulgamy, suwasty wulkan kraterleri ýaly käbir gurluş aýratynlyklaryny has gowy düşündirmäge, şeýle-de onuň emele gelip başlamagynyň has takyk senesini kesgitlemäge mümkinçilik berdi. Gözlegçileriň pikiriçe, Gyzyl deňiz ýaş däl-de, ýaşy 13 mln ýyl töweregi bolan belli bir derejede ösen umman basseýnidir.

02.08.2025 15:35
6k+

Türk Çaýönüsinde ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan gadymy desgalar tapyldy

Arheologlar Türkiýäniň günorta-gündogarynda ýaşy 12 müň ýyldan gowrak bolan täze desgany tapdylar. Bu barada Arkeonews habar berdi. Gazuw-agtaryş işleri Çanakkale şäherindäki 18-nji mart uniwersitetinden dosent Sawaş Sarialtunyň ýolbaşçylygynda Çaýönü depesinde alnyp barylýar...

02.08.2025 15:13
3.3k+

NASA Trampyň prezidentlik möhletiniň gutarmanka Aýa adam gondurmagy meýilleşdirýär

NASA ýakyn ýyllarda astronawtlary Aýa ibermegi meýilleşdirýär. Bu barada edaranyň direktorynyň wezipe borçlaryny ýerine ýetiriji Şon Daffi Fox News bilen söhbetdeşlikde habar berdi. Missiýanyň birinji tapgyry geljek ýyla meýilleşdirilýär – ekipaž gonmazdan Aýyň töweregine uçuşy amala aşyrar...

02.08.2025 00:23
5k+

Gün ulgamynda bir ýyly 1648 Ýer ýylyna deň bolan asman jisimi tapyldy

Gün ulgamynda adaty bolmadyk asman jisimi tapyldy. 2020 VN40 diýlip atlandyrylýan bu trans-neptun obýekti 1648 Ýer ýylyna barabar wagtda Günüň töwereginden doly aýlanyp çykýar. Bu barada Garward-Smitsonow institutynyň  Astrofizika merkeziniň barlagçylary habar berdiler...

02.08.2025 00:18
2.3k+

Alymlar DNK-nyň sakawlamak bilen baglanyşykly 57 bölegini tapdylar

Halkara alymlar topary sakawlamak bilen baglanyşykly 57 genom bölegini tapdylar. Bu barada ABŞ-nyň Wanderbilt uniwersitetiniň lukmançylyk merkeziniň (VUMC) metbugat gullugy habar berdi. Barlaga birnäçe ýurtdan hünärmenler gatnaşdy...