Saharadan galyňlygy 4 km bolan ägirt uly tozan buludy Amerikanyň üstünden iner

  • 05.06.2025 10:05
  • 9.7k+

Şu hepde Saharadan uly tozan buludy Atlantik ummanynyň üstünden geçip, Karib basseýnini örtdi we indi ABŞ-a tarap barýar. Tozan bulutlary her ýyl Sahara howa gatlagy diýlip atlandyrylýan atmosfera hadysasynyň netijesinde emele gelýär diýip, Science Alert habar berýär.

Bu atmosfera hadysasy Saharanyň günortasyndaky tropiki tolkunlar bilen çöl tozany ýokary göterilende peýda bolýar. Bu hadysanyň iň ýokary derejesi, adatça, iýun aýynyň başyna gabat gelýär. Tozan gatlagy beýikligine 4 km çenli ýetip, dykyz we çygly howanyň netijesinde ummanyň üstünden geçip bilýär.
Bulut, adatça, günbatara tarap hereket edýär, ýöne käwagt akym demirgazyga öwrülip, Ýewropa ýetip bilýär. Tozan howanyň hilini ýaramazlaşdyrsa-da, ol harasatlaryň emele gelmegini basyp biler. Bu ABŞ-nyň Milli umman we atmosfera gözlegleri edarasynyň (NOAA) güýçli tupan möwsümini çaklaýandygyny göz öňünde tutsaň wajypdyr.
Tozan Ýamaýkany, Puerto-Rikony, Barbadosy hem Trinidad we Tobagony basdy. 4-nji iýunda ol ABŞ-nyň kenarynyň – şol sanda Floridanyň, Luiziananyň, Alabamanyň we Missisipiniň üstünden iner. 5-nji iýunda bulut has dykyzlaşar, soňra dargap başlar.
Tozan şapaklary has ýiteldip, gijeki temperaturany ýokarlandyryp bilýär. Şeýle günlerde alymlar demgysmasy, allergiýasy we dem alyş ýollarynyň keselleri bolan adamlara öýde galmagy we agyz-burun örtügini dakynmagy maslahat berýär.
Şeýle-de bolsa, Saharadan gelýän tozan planeta üçin peýdalydyr. Ol topragyň arryklan ýerlerinde ösümlikleriň ösmegi üçin zerur bolan fosfora we beýleki ýokumly maddalara baýdyr. Sahara tozany, hususan-da, tropiki tokaýlaryň, şol sanda kislorodyň önümçiliginde we kömürturşy gazyny siňdirmekde möhüm ähmiýete eýe bolan Amazoniýanyň iýmitlenmegine ýardam edýär.

16.07.2025 12:42
6.8k+

Ýaponiýanyň Tokara adalarynda 3 hepdäniň içinde 2000-den gowrak ýertitremesi bolup geçdi

Ýaponiýanyň uzakdaky Tokara adalarynda soňky üç hepdäniň dowamynda 2000-den gowrak ýertitremeleri bolup geçdi. Käbir ýer yranmalarynyň magnitudasy 5 baldan geçdi. Bu barada Ýaponiýanyň Meteorologiýa guramasy habar berdi...

16.07.2025 12:01
14k+

Ägirt uly aýsberg Grenlandiýanyň obasyna golaý ýüzüp bardy. Ol ýaşaýjylara howp salýar

Grenlandiýanyň günbatar kenaryndaky Innaarsuit obasynyň ýaşaýjylary ägirt uly aýsberg sebäpli ewakuasiýa edildi. Buz iki bölege bölündi we häzir balyk zawodyndan hem azyk dükanyndan birnäçe metr uzaklykda obanyň üstüne abanýar diýip, Bild ýazýar...

14.07.2025 16:50
3.2k+

“Jeýms Uebb” “Kosmos baýguşynyň” şekilini surata aldy

“Jeýms Uebb” kosmos teleskopy haýran galdyryjy wakanyň - iki sany halka şekilli galaktikanyň çaknyşygynyň şekilini düşürdi. Bu takmynan 38 million ýyl ozal, Ýerden milliardlarça ýagtylyk ýyly uzaklykda bolup geçdi...

14.07.2025 10:59
2.2k+

“Çane-6” Aýyň asteroid bilen çaknyşmagynyň netijeleri barada täze maglumatlary aldy

Hytaýyň “Çane-6” missiýasy tarapyndan Aýyň arka tarapyndan getirilen toprak nusgalarynyň seljermesi alymlara, takmynan, 4 mlrd ýyl ozal uly asteroid bilen çaknyşmagyň Aý mantiýasynyň çuň gatlaklarynyň düzümini üýtgedip bilendigini anyklamaga mümkinçilik berdi...