Alymlar güýçli Gün alawlarynyň pikir edilişinden has ýygy ýüze çykýandygyny belleýärler

  • 19.12.2024 13:01
  • 5.3k+

Täze geçirilen barlaglar elektro ulgamlarda, hemra we aragatnaşyk ulgamlarynda bökdençlik döredip bilýän weýran ediji Gün alawlarynyň, ozal pikir edilişinden, has ýygy ýüze çykýandygyny görkezdi. Bu barada “Wokrug sweta” neşiri ýazýar.

Häzirki zaman tehnologiýalary Gün radiasiýasyny has takyk öwrenmäge mümkinçilik berýär. Alymlar Güne meňzeş 56 450 sany ýyldyz baradaky maglumatlary seljerdiler. NASA-nyň “Kepler” teleskopy tarapyndan 5 ýylyň dowamynda alnan maglumatlar ulanyldy. Hasaplamalar şeýle ýyldyzlarda güýçli alawlaryň, takmynan, ýüz ýyldan bir gezek ýüze çykýandygyny görkezdi.
Maks Plank institutyndan doktor Natali Kriwowanyň sözlerine görä, şular ýaly wakalar häzirki zaman infrastrukturasy üçin çynlakaý kynçylyk döredip biler. Maglumatlaryň seljermesi Gün alawlarynyň 1 kwintillion joul energiýany çykaryp biljekdigini görkezdi. Bu köp telegraf liniýalaryny weýran eden 1859-njy ýyldaky alawdan 100 esse ýokarydyr. Bu hadysa taryhda “Karrington wakasy” we “Gün super alawy” hökmünde hasaba alyndy.
Hünärmenler şeýle hadysalaryň geçmişde hem ýüze çykandygyny belleýärler. Soňky 12 000 ýylyň içinde Gün bäş sany güýçli alawy başdan geçirdi, olaryň iň güýçlüsi 775-nji ýylda bolupdy. Bu gerimdäki wakalar, takmynan, 1500 ýyldan bir gezek bolýar.
Alawlaryň netijesine 1989-njy ýylda Kwebekde bolşy ýaly elektrik togunyň we 2003-nji ýylda Şwesiýada bolşy ýaly aragatnaşygyň kesilmegi görnüşindäki wakalar girýär.
Töwekgelçiligi azaltmak üçin Ýewropa kosmos agentligi 2031-nji ýylda Gün işjeňligine gözegçilik etjek we alawlary öňünden duýdurjak Vigil hemrasyny uçurmagy meýilleşdirýär. Bu ýaramaz ýagdaýlaryň ýüze çykmagynyň öňüni almak üçin elektrik setlerini we hemralary öňünden öçürmäge mümkinçilik berer.


25.06.2025 11:59
6.1k+

SpaceX adaty ýükler bilen birlikde, kosmosa adamlaryň we haýwanlaryň galyndylaryny hem çykardy

23-nji iýunda Kaliforniýanyň (ABŞ) Wandenberg kosmodromyndan SpaceX kompaniýasynyň Falcon 9 raketasy uçuryldy. Bu sapar raketa dürli sargytçylaryň 70 sany adaty ýükünden başga-da, adaty bolmadyk ýüki – adamlar bilen öý haýwanlarynyň külünden we DNK-syndan ybarat 150 kapsulany hem orbita çykardy...

22.06.2025 11:49
6.8k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

18.06.2025 10:09
11k+

Hemra suratlary dünýäde kub görnüşli iň uly binanyň – “Mukaabyň” gurluşygyny görkezdi

Täze hemra suratlary Saud Arabystanynda uly kub şekilli bina bolan “Mukaabyň” (The Mukaab) gurluşygynyň işjeň alnyp barylýandygyny tassyklady. Gurluşyk meýdançasynyň suraty düýp çukurynyň doly taýýardygyny we häzir söýegleriň buraw işleriniň dowam edýändigini görkezýär...

17.06.2025 13:01
9.5k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...