Biologlar Atakama çöketliginiň 7900 metr çuňlugynda näbelli bir jandary tapdylar

  • 16.12.2024 22:48
  • 11k+

Milenio ummany öwreniş institutynyň (Çili) we Wuds Houl ummany öwreniş institutynyň (ABŞ) alymlary suwuň aşa çuňlugynda ýaşaýan täsin jandary suratlandyrdylar. Çiliniň kenaryndaky Atakama çöketliginiň 7902 metr çuňlugynda täze ýyrtyjy amfipod (olara gapdal ýüzüjiler hem diýilýär) tapyldy.

Barlagyň netijeleri Systematics and Biodiversity žurnalynda çap edildi.
Barlagçylar görnüşe Dulcibella camanchaca diýip at berdiler, bu And sebitiniň dillerinde “tümlük” diýmegi aňladýar. Uzynlygy dört santimetre barabar bolan amfipod gysgyja meňzeş aýaklary bilen beýleki leňňeçjikleri awlaýar. DNK-nyň seljermesi onuň diňe bir täze görnüş bolman, eýsem täze bir jynsdygyny hem tassyklady.
Beýleki çuň suwly çukurlardan tapawutlylykda, maslyk bilen iýmitlenmeýän, aw awlaýan ýyrtyjy amfipodlar (gapdal ýüzüjiler) Atakamada öň tapylmandy. Ýyrtyjy hadal zolakda ýaşamaga gowy uýgunlaşypdyr. Ol awuny - ownuk leňňeçleri, şol sanda beýleki gapdal ýüzüjileri-de gysgyja ýa-da pil gyýaklaryna meňzeş aýaklary bilen awlaýar.
Ýuwaş ummanynyň günorta-gündogar böleginde ýerleşýän Atakama çöketligi (Çili we Peru ternawy hem diýilýär) planetanyň iň çuň nokatlaryndan biridir. Iň agyr şertlere - doly tümlüge, sowukdygyna we ýokary basyşa garamazdan, bu zolak şeýle agyr şertlerde ýaşap bilýän endemiki görnüşlere baýdyr. Bu ýeriniň suwlary düýbüne çökýän ýokumly maddalara baý, şonuň üçin şol ýerde durmuş hasam gülläp ösýär.


01.02.2025 12:03
8.9k+

Arheologlar Yragyň çöllüginde 1,5 million ýyllyk daş palta tapdylar

Brýusseliň azatlyk uniwersitetiniň (VUB) alymlary Yragyň Günbatar çölünde 1,5 million ýyllyk daş gurallary tapdylar diýip, Phys.org ýazýar. VUB-yň arheologiki ekspedisiýasy Yragyň Günbatar çölündäki Aş-Şabaka sebitinde...

31.01.2025 16:51
10k+

Iň gadymy operasiýa 6 müň ýyl ozal bir aýalyň gulagyny bejermek üçin edilipdir

El-Pendonda (Ispaniýada) geçirilen barlaglaryň netijeleri boýunça Scientific Reports žurnalynda çap edilen materialda gadymy lukmançylyk bilen baglanyşykly haýran galdyryjy hakykatlar ýüze çykaryldy. B.e. öňki...

28.01.2025 13:31
6.4k+

Emeli aňlaryň hiç biriniň geçip bilmejek synagy – «Adamzadyň soňky synagy» döredildi

Center for AI Safety (CAIS) atly täjirçilik däl guramasy bilen Scale AI kompaniýasy tarapyndan işlenip düzülen «Adamzadyň soňky synagy» (Humanity’s Last Exam) atly baha beriş ulgamy (bençmark), häzirki zaman emeli...

28.01.2025 13:16
11k+

Eýranda taryhy jaýlaryň aşagynda ýerasty şäher tapyldy

Eýranyň merkezi bölegindäki Ýezd welaýatynyň gadymy Abarkuh şäherinde ýerleşýän bäş sany taryhy jaýyň aşagyndan geň galdyryjy «ýerasty şäher» tapyldy diýip, Tehran Times neşiri habar berýär. Abarkuh Ýezd şäheriniň...