Biologlar Atakama çöketliginiň 7900 metr çuňlugynda näbelli bir jandary tapdylar

  • 16.12.2024 22:48
  • 11k+

Milenio ummany öwreniş institutynyň (Çili) we Wuds Houl ummany öwreniş institutynyň (ABŞ) alymlary suwuň aşa çuňlugynda ýaşaýan täsin jandary suratlandyrdylar. Çiliniň kenaryndaky Atakama çöketliginiň 7902 metr çuňlugynda täze ýyrtyjy amfipod (olara gapdal ýüzüjiler hem diýilýär) tapyldy.

Barlagyň netijeleri Systematics and Biodiversity žurnalynda çap edildi.
Barlagçylar görnüşe Dulcibella camanchaca diýip at berdiler, bu And sebitiniň dillerinde “tümlük” diýmegi aňladýar. Uzynlygy dört santimetre barabar bolan amfipod gysgyja meňzeş aýaklary bilen beýleki leňňeçjikleri awlaýar. DNK-nyň seljermesi onuň diňe bir täze görnüş bolman, eýsem täze bir jynsdygyny hem tassyklady.
Beýleki çuň suwly çukurlardan tapawutlylykda, maslyk bilen iýmitlenmeýän, aw awlaýan ýyrtyjy amfipodlar (gapdal ýüzüjiler) Atakamada öň tapylmandy. Ýyrtyjy hadal zolakda ýaşamaga gowy uýgunlaşypdyr. Ol awuny - ownuk leňňeçleri, şol sanda beýleki gapdal ýüzüjileri-de gysgyja ýa-da pil gyýaklaryna meňzeş aýaklary bilen awlaýar.
Ýuwaş ummanynyň günorta-gündogar böleginde ýerleşýän Atakama çöketligi (Çili we Peru ternawy hem diýilýär) planetanyň iň çuň nokatlaryndan biridir. Iň agyr şertlere - doly tümlüge, sowukdygyna we ýokary basyşa garamazdan, bu zolak şeýle agyr şertlerde ýaşap bilýän endemiki görnüşlere baýdyr. Bu ýeriniň suwlary düýbüne çökýän ýokumly maddalara baý, şonuň üçin şol ýerde durmuş hasam gülläp ösýär.


04.12.2025 13:32
2.4k+

Alymlar tüwiniň dykyz topragy “burawlamak” mehanizmini ulanýandygyny anyklady

Halkara biologlar topary tüwiniň köküniň hatda örän dykyz toprakdan nädip ösüp bilýändigini öwrendi. Nature žurnalyndaky ylmy makalada bellenilişi ýaly, ösümlik öz öýjükleriniň gurluşyny üýtgedip, köki özboluşly senagat turbasyna öwürýän aýratyn mehanizmi ulanýar eken...

01.12.2025 12:46
5.4k+

Adam beýnisi 5 ýaş tapgyryndan geçýär: jahyllyk 32 ýaşa çenli dowam edýär

Kembrij uniwersitetiniň neýrobiologlarynyň täze gözlegi adam beýnisiniň bäş tapgyrdan geçýändigini görkezdi. Bu tapgyrlarda neýron gurluşynyň düýpgöter üýtgemegine getirýän “özgeriş döwürleri” bolup geçýär. Şol bir wagtyň özünde, jahyllyk döwrüniň, adatça, hasap edilenden uzak dowam edýändigi bellenilýär...

01.12.2025 12:03
4.7k+

Alymlar Betmeniň golaýda bolmagynyň adamlary “mylakatly” edýändigini anyklady

Milandaky Mukaddes Ýürek katolik uniwersitetiniň alymlary psihologik tejribe geçirip, Betmeniň golaýda wagty adamlaryň has rehimli bolýandygyny anyklady. Bu barada ylmy iş Mental Health Research žurnalynda neşir edildi...

20.11.2025 12:08
3.7k+

Hytaýda maýmynyň näbelli görnüşiniň galyndylary tapyldy

Londonyň Zoologiýa institutynyň alymlary we olaryň hytaýly kärdeşleri Sianda takmynan 2200–2300 ýyl ozal jaýlanan zenanyň mazarynda gibbonyň (maýmynyň görnüşi) ozal näbelli görnüşiniň galyndylaryny tapdylar. Skelet ilkibaşda 2004-nji ýylda tapylypdy, ýöne jikme-jik öwrenilmegi onuň Nomascus urugynyň ýok bolup giden görnüşine degişlidigini görkezdi diýip, Arkeonews neşiri ýazýar...