Biologlar Atakama çöketliginiň 7900 metr çuňlugynda näbelli bir jandary tapdylar

  • 16.12.2024 22:48
  • 11k+

Milenio ummany öwreniş institutynyň (Çili) we Wuds Houl ummany öwreniş institutynyň (ABŞ) alymlary suwuň aşa çuňlugynda ýaşaýan täsin jandary suratlandyrdylar. Çiliniň kenaryndaky Atakama çöketliginiň 7902 metr çuňlugynda täze ýyrtyjy amfipod (olara gapdal ýüzüjiler hem diýilýär) tapyldy.

Barlagyň netijeleri Systematics and Biodiversity žurnalynda çap edildi.
Barlagçylar görnüşe Dulcibella camanchaca diýip at berdiler, bu And sebitiniň dillerinde “tümlük” diýmegi aňladýar. Uzynlygy dört santimetre barabar bolan amfipod gysgyja meňzeş aýaklary bilen beýleki leňňeçjikleri awlaýar. DNK-nyň seljermesi onuň diňe bir täze görnüş bolman, eýsem täze bir jynsdygyny hem tassyklady.
Beýleki çuň suwly çukurlardan tapawutlylykda, maslyk bilen iýmitlenmeýän, aw awlaýan ýyrtyjy amfipodlar (gapdal ýüzüjiler) Atakamada öň tapylmandy. Ýyrtyjy hadal zolakda ýaşamaga gowy uýgunlaşypdyr. Ol awuny - ownuk leňňeçleri, şol sanda beýleki gapdal ýüzüjileri-de gysgyja ýa-da pil gyýaklaryna meňzeş aýaklary bilen awlaýar.
Ýuwaş ummanynyň günorta-gündogar böleginde ýerleşýän Atakama çöketligi (Çili we Peru ternawy hem diýilýär) planetanyň iň çuň nokatlaryndan biridir. Iň agyr şertlere - doly tümlüge, sowukdygyna we ýokary basyşa garamazdan, bu zolak şeýle agyr şertlerde ýaşap bilýän endemiki görnüşlere baýdyr. Bu ýeriniň suwlary düýbüne çökýän ýokumly maddalara baý, şonuň üçin şol ýerde durmuş hasam gülläp ösýär.


28.06.2025 11:03
4.7k+

And daglarynda ýitirilen Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasy tapyldy

Arheologlar adybir meşhur arheologik toplumdan, takmynan, 215 km günorta-gündogarda Boliwiýanyň günortasyndaky gadymy Tiuanako siwilizasiýasynyň ybadathanasyny tapdylar. Bu açyş hakynda Antiquity žurnalynda habar berildi...

22.06.2025 11:49
7.2k+

Hytaýda seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda hazynadan doly gadymy aramgähler tapyldy

Žiçžao şäher okrugynda (Şandun welaýaty, Hytaý) seýilgähdäki abatlaýyş işleri wagtynda arheologlar üç gadymy aramgähiň üstünden bardy. Bu barada Hytaýyň jemgyýetçilik ylymlary akademiýasynyň Arheologiýa institutyna salgylanyp, Independent habar berýär...

17.06.2025 13:01
9.6k+

Ortaýer deňzinde 2570 m çuňlukdan XVI asyra degişli adaty bolmadyk ýükli gämi tapyldy

Fransuz arheologlary Ortaýer deňzinde 2570 metr çuňlukdan XVI asyrda gark bolan söwda gämisini tapdylar. Medeniýet ministrliginiň Suwasty arheologiýa bölüminiň müdiri Arno Şomas bu Fransiýanyň territorial suwlarynda gämi heläkçiligi hasaba alnan iň çuň ýerdir diýip, habar berdi...

16.06.2025 13:25
2.3k+

Burunda işdäniň gözegçiligine täsir edýän reseptorlar tapyldy

Ýewropaly neýrofiziologlar burnuň ys alyş epiteliýsinde iýmitiň ysyny alanda doýmak duýgusyny güýçlendirýän reseptorlaryň aýratyn kategoriýasyny tapdylar. Garramagyň biologiýasy instituty (Germaniýa) bu neýronlarda bökdençligiň ýüze çykmagy artykmaç iýmeklige we semremeklige getirip biljekdigini ýüze çykardy...