Ykdysadyýet boýunça Nobel baýragy ýurtlaryň gülläp ösüş derejesindäki tapawutlaryň öwrenilendigi üçin berildi

  • 15.10.2024 06:37
  • 3.6k+
Ykdysadyýet boýunça Nobel baýragy ýurtlaryň gülläp ösüş derejesindäki tapawutlaryň öwrenilendigi üçin berildi

2024-nji ýylyň ykdysadyýet boýunça Nobel baýragy döwletleriň ykdysady hal-ýagdaýynyň derejesindäki tapawudyň sebäpleriniň öwrenilendigi üçin Daren Aljemogluwa, Saýmon Jonsona we Jeýms Robinsona berildi. Bu barada Şwesiýanyň Patyşalyk Ylymlar akademiýasynyň ykdysadyýet boýunça Nobel komiteti habar berdi.

Alymlar “institutlaryň nähili emele gelýändigini we olaryň ýurduň maddy hal-ýagdaýyna nähili täsir edýändigini öwrenendikleri” üçin sylaglandy. Olaryň işleri kanunyň ileri tutulmagyna esaslanýan güýçli institutlaryň gülläp ösüşe nähili ýardam edýändigini, şol bir wagtyň özünde gowşak gurluşlaryň we ilatyň ekspluatirlenmeginiň ykdysady ösüşe nähili böwet bolýandygyny düşündirýär. Şeýle-de, laureatlar kolonizasiýa döwründe döredilen institutlaryň häzirkizaman ykdysady deňsizlige täsirini dowam etdirýändigini düşündirýär.
Komitetiň wekili Ýakob Swensson bu gözlegleriň döwletleriň arasynda girdejilerdäki uly tapawutlara düşünmekde ähmiýetlidigini belledi.
Komitet “ýurtlaryň arasynda girdejilerdäki uly tapawutlaryň azaldylmagyny” häzirki zamanyň iň uly meseleleriniň biri diýip atlandyrdy we bu meseläni öwrenmekde laureatlaryň goşandyny belläp geçdi.
Daron Aljemoglu 1967-nji ýylda Stambulda ermeni maşgalasynda dünýä indi. Ol Massaçusets tehnologiýa institutynyň professory, ABŞ-nyň Milli Ylymlar akademiýasynyň agzasy. Jeýms Robinson 1960-njy ýylda dünýä indi, ol ABŞ-nyň Çikago uniwersitetinde işleýär. Saýmon Jonson 1963-nji ýylda Beýik Britaniýada dünýä indi, häzirki wagtda ABŞ-nyň Massaçusets tehnologiýa institutynda işleýär.
2012-nji ýylda Aljemoglu we Robinson soňky ýyllaryň iň esasy syýasy-ykdysady bestsellerleriniň birine öwrülen “Näme üçin käbir ýurtlar baý, beýlekiler garyp” kitabyny çykardylar. 2019-njy ýylda olaryň politologiýa we şahsyýet erkinligi meselelerine bagyşlanan “Dar geçelge” kitaby çykdy.
Jonson New York Times, Bloomberg, The Financial Times, The Washington Post, The Wall Street Journal ýaly abraýly neşirlerde çap edilen makalalary bilen bellidir.
Baýrak 1968-nji ýylda Şwesiýanyň Döwlet banky tarapyndan esaslandyryldy we Patyşalyk akademiýasynyň Nobel komiteti tarapyndan berilýär.
Ykdysadyýet boýunça laureatlaryň yglan edilmegi Nobel hepdeligini jemleýär. Baýraklaryň gowşurylyş dabarasy 10-njy dekabrda, Alfred Nobeliň aradan çykan güni bolar.
Baýragyň pul möçberi 11 mln şwed kronyna deň – häzirki hümmet boýunça 1 mln ABŞ dollaryndan gowrak.


31.10.2024 13:23
2.1k+

Türkiýe bilen Türkmenistanyň ikitaraplaýyn söwdasy ýanwar-awgust aýlarynda 1,532 mlrd dollara ýetdi

2024-nji ýylyň ilkinji sekiz aýynda Türkiýe bilen Türkmenistanyň arasyndaky ikitaraplaýyn söwdanyň möçberi 1,532 mlrd dollara barabar boldy, bu geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 16% köpdür. Şeýle...

26.10.2024 08:55
18k+

Milli manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 31 ýyllygy mynasybetli ylmy-amaly maslahat geçiriler

1-nji noýabrda “Türkmen manady — ýurdumyzyň durnukly ösüşiniň nyşany” atly ylmy-amaly maslahat geçiriler. Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan geçiriljek bu maslahat milli manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 31...

11.10.2024 23:55
4.2k+

Parahatçylyk boýunça Nobel baýragy “Nihon Hidankio” ýapon guramasyna berildi

Osloda 2024-nji ýylyň Parahatçylyk boýunça Nobel baýragynyň eýeleri yglan edildi. Baýrak “hibakusýany” – Hirosimadaky we Nagasakidäki atom partlamalarynyň pidalaryny birleşdirýän “Nihon Hidankio” ýapon guramasyna...

09.10.2024 13:17
2.9k+

Serdar Berdimuhamedow GDA-da «ýaşyl» ykdysadyýet üçin şertleri döretmäge çagyrdy

Türkmenistan energetika ulgamynda GDA-nyň çägi boýunça we onuň çäkleriniň daşynda energiýa serişdeleriniň iberilýän möçberiniň, ugurlarynyň giňeldilmegi ugrunda çykyş edýär. Bu barada Prezident Serdar Berdimuhamedow GDA...