Ykdysadyýet boýunça Nobel baýragy ýurtlaryň gülläp ösüş derejesindäki tapawutlaryň öwrenilendigi üçin berildi

  • 15.10.2024 06:37
  • 3.8k+

2024-nji ýylyň ykdysadyýet boýunça Nobel baýragy döwletleriň ykdysady hal-ýagdaýynyň derejesindäki tapawudyň sebäpleriniň öwrenilendigi üçin Daren Aljemogluwa, Saýmon Jonsona we Jeýms Robinsona berildi. Bu barada Şwesiýanyň Patyşalyk Ylymlar akademiýasynyň ykdysadyýet boýunça Nobel komiteti habar berdi.

Alymlar “institutlaryň nähili emele gelýändigini we olaryň ýurduň maddy hal-ýagdaýyna nähili täsir edýändigini öwrenendikleri” üçin sylaglandy. Olaryň işleri kanunyň ileri tutulmagyna esaslanýan güýçli institutlaryň gülläp ösüşe nähili ýardam edýändigini, şol bir wagtyň özünde gowşak gurluşlaryň we ilatyň ekspluatirlenmeginiň ykdysady ösüşe nähili böwet bolýandygyny düşündirýär. Şeýle-de, laureatlar kolonizasiýa döwründe döredilen institutlaryň häzirkizaman ykdysady deňsizlige täsirini dowam etdirýändigini düşündirýär.
Komitetiň wekili Ýakob Swensson bu gözlegleriň döwletleriň arasynda girdejilerdäki uly tapawutlara düşünmekde ähmiýetlidigini belledi.
Komitet “ýurtlaryň arasynda girdejilerdäki uly tapawutlaryň azaldylmagyny” häzirki zamanyň iň uly meseleleriniň biri diýip atlandyrdy we bu meseläni öwrenmekde laureatlaryň goşandyny belläp geçdi.
Daron Aljemoglu 1967-nji ýylda Stambulda ermeni maşgalasynda dünýä indi. Ol Massaçusets tehnologiýa institutynyň professory, ABŞ-nyň Milli Ylymlar akademiýasynyň agzasy. Jeýms Robinson 1960-njy ýylda dünýä indi, ol ABŞ-nyň Çikago uniwersitetinde işleýär. Saýmon Jonson 1963-nji ýylda Beýik Britaniýada dünýä indi, häzirki wagtda ABŞ-nyň Massaçusets tehnologiýa institutynda işleýär.
2012-nji ýylda Aljemoglu we Robinson soňky ýyllaryň iň esasy syýasy-ykdysady bestsellerleriniň birine öwrülen “Näme üçin käbir ýurtlar baý, beýlekiler garyp” kitabyny çykardylar. 2019-njy ýylda olaryň politologiýa we şahsyýet erkinligi meselelerine bagyşlanan “Dar geçelge” kitaby çykdy.
Jonson New York Times, Bloomberg, The Financial Times, The Washington Post, The Wall Street Journal ýaly abraýly neşirlerde çap edilen makalalary bilen bellidir.
Baýrak 1968-nji ýylda Şwesiýanyň Döwlet banky tarapyndan esaslandyryldy we Patyşalyk akademiýasynyň Nobel komiteti tarapyndan berilýär.
Ykdysadyýet boýunça laureatlaryň yglan edilmegi Nobel hepdeligini jemleýär. Baýraklaryň gowşurylyş dabarasy 10-njy dekabrda, Alfred Nobeliň aradan çykan güni bolar.
Baýragyň pul möçberi 11 mln şwed kronyna deň – häzirki hümmet boýunça 1 mln ABŞ dollaryndan gowrak.


03.07.2025 09:32
2.2k+

Türkmenistan Ispaniýada geçirilýän Ösüşi maliýeleşdirmek boýunça 4-nji halkara maslahata gatnaşýar

Türkmenistanyň ykdysadyýet we maliýe ministri M.Astanagulowyň ýolbaşçylygyndaky Türkmenistanyň wekiliýeti 30-njy iýundan 3-nji iýul aralygynda Sewilýa şäherinde geçirilýän Ösüşi maliýeleşdirmek boýunça 4-nji halkara maslahata (FFD4) gatnaşýar...

01.07.2025 14:51
10k+

Türkmenistanda 2025-nji ýylyň I ýarymy üçin pensiýa gatançlaryny tölemek boýunça hasaplaşyk döwri başlandy

Türkmenistanyň Pensiýa gaznasy telekeçilere 2025-nji ýylyň I ýarym ýyly üçin hasaplaşyk döwrüniň başlanandygyny habar berýär. Telekeçiler pensiýa gatançlaryny 2025-nji ýylyň 1-nji iýulyndan 15-nji awgusty aralygynda tölemelidirler...

27.06.2025 18:42
9.4k+

4-nji iýulda Aşgabatda boş iş orunlarynyň hödürleniş çäresi geçiriler

4-nji iýulda Aşgabatdaky Türkmenistanyñ Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniñ binasynda boş iş orunlarynyň hödürleniş çäresi geçiriler. Çäre Aşgabat şäheriniň Zähmet we ilatyň iş bilen üpjünçiligi müdirligi...

26.06.2025 19:04
8.1k+

Wýetnamda ýurtda ilkinji erkin ykdysady zolak dörediler

Wýetnamda ýurduň ilkinji erkin söwda zolagy dörediler. Bu zolak ýurduň merkezi bölegindäki tehnologiýa we syýahatçylyk merkezi bolan Danang şäherinde ýerleşer diýip, Nikkei neşiri habar berýär.  Hökümet bu taslamanyň ýurduň ykdysady ösüşine itergi bermegine we 2045-nji ýyla çenli ýokary girdejili döwlet bolmak maksadyna ýetmäge kömek etjekdigine garaşýar...