Nobel komiteti 2024-nji ýylda fiziologiýa we lukmançylyk boýunça baýraga eýe bolanlaryň atlaryny yglan etdi. Wiktor Embros bilen Geri Rawkun “mikroRNA-lary açandyklary we gen ekspressiýasynyň transkripsiýadan soňky düzgünleşdirilmegindäki roluny derňändigi” üçin ýeňiji boldular.
MikroRNA – bu ribonuklein kislotasynyň gysga molekulalarynyň, RNK-nyň aýratyn synpy bolup, beýleki molekulalar bilen birlikde köp genleriň işjeňligini kesgitleýär. Köp ýagdaýlarda belli bir geniň bedeniň käbir öýjüklerinde işjeň boljagy-bolmajagy mikroRNA baglydyr.
Bu açyş 1993-nji ýylda neşir edildi.
Ambros 1953-nji ýylyň 1-nji dekabrynda doguldy. 1979-njy ýylda ol Massaçusets Tehnologiýa Institutyndan (MIT) doktorlyk derejesini aldy. Köp sanly ylmy baýraklaryň ýeňijisi, mikroRNA-lary ilkinji bolup açanlygy bilen meşhurdyr.
Rawkin 1952-nji ýylyň 26-njy martynda doguldy, Ambros bilen mikroRNA-ny öwrenmegiň üstünde işledi hem-de Amerikanyň Sungat we ylymlar akademiýasynyň agzasy hasaplanýar.
Geçen ýyl lukmançylyk boýunça Nobel baýragy Katalin Kariko we Drew Waýsmana "COVID-19 üçin täsirli mRNA sanjymlaryny ösdürmäge mümkinçilik beren nuklein kislotasynyň esaslaryny üýtgetmekdäki açyşlary" üçin berildi.
Nobel hepdeligi fiziologiýa we lukmançylyk pudagynda baýrak alanlaryň yglan edilmegi bilen açylýar. 8-nji oktýabrda fizika boýunça Nobel baýragynyň eýeleriniň, 9-njy oktýabrda – himiýa boýunça we 10-njy oktýabrda – edebiýat boýunça baýrak eýeleri yglan ediler. 11-nji oktýabrda Osloda Parahatçylyk baýragynyň eýesi yglan ediler we 14-nji oktýabrda şu ýyl Alfred Nobeliň (ony 1968-nji ýylda Şwesiýa Banky tarapyndan esaslandyrdy) hatyrasyna döredilen Ykdysadyýet baýragyny kimiň alandygy belli bolar.
Her kategoriýada Nobel baýragynyň pul bölegi 11 million şwed kronydyr. Walýutanyň häzirki hümmetinde bu 1 million dollardan sähel geçýär.
