Fizikler kwant tüweleýini ulanyp, giňişligi we wagty gyşartmagy öwrendiler

  • 22.03.2024 23:30
  • 5.7k+

Iňlis fizikleri kwant fizikasynda üstünlik gazandylar. Gara girdaplaryň özüni alyp barşyny simulirlemäge mümkinçilik berýän ýokary akyjylykly geliýde kwant girdabyny işe girizdiler.

Nottingem uniwersitetiniň, Londonyň patyşa kollejiniň we Nýukasl uniwersitetiniň fizikleri hakyky gara girdabyň töwereginde gyşaran giňişlikde bolup geçýän wakalary öwrenmäge kömek edýän, aslyýetinde, "bankadaky gara girdaby" döretmegi başardylar.
Synag üçin geliýni mümkin bolan iň pes temperatura (-271 ° C) çenli sowadýan we özboluşly häsiýetlere eýe edýän ýörite gurluş düzüldi. Geliý asla ýapyşmaýan suwuklyk hökmünde islendik tekizligiň üstünden sürtülmän akýar we diňe öz inersiýasyna boýun bolup, gaty ownuk gözeneklerden hem syzyp geçip bilýär.
Ýönekeý suwuklyklardan tapawutlylykda, ýokary akyjylykly geliý sentrifuga aýlananda özi aýlanmaýar, onuň deregine onda  kwant tüweleýi döreýär.
Gözlegiň esasy awtory doktor Patrik Swankaranyň: "Biz tornadony ýada salýan ykjam obýektde on müňlerçe kwant girdabyny saklap bildik we güýji kwant suwuklyklary üçin rekord bolup durýan girdap akymyny döredip bildik" – diýen sözleri Nottingem uniwersitetiniň web sahypasynda getirilýär.
Bu ýagdaýda, ýokary akyjylykly geliýiň üstünde kiçijik tolkunlar emele gelýär, gözegçilikleriň görkezişi ýaly, aýlanýan gara girdaplaryň golaýynda agyrlyk güýjüni emele getirýär.

“Ýokary akyjylykly gelini ulanmak bu kiçijik tolkunlary, suw bilen geçirilen öňki synaglara garanyňda, has jikme-jik öwrenmäge mümkinçilik berdi. Geliniň gaty gowşak ýelmeşegenligi sebäpli, olaryň täsirini üns bilen öwrenip, netijeleri nazary çaklamalarymyz bilen deňeşdirip bildik "- diýip, Swankara belleýär.

Suwuk geliýdäki kiçijik tolkunlary synlamak alymlara giňişligiň we wagtyň syrlaryny açmaga has golaýlamaga mümkinçilik berer.


düýn 10:53
2.3k+

Astronomlar ilkinji gezek goşa supernowa partlamasynyň «barmak yzyny» surata aldylar

Çilidäki Ýewropanyň günorta obserwatoriýasynyň (ESO) Örän uly teleskobyndan (VLT) peýdalanan astronomlar «Ia» görnüşli ýaş supernowa galyndysy bolan SNR 0509-67.5-iň suratyny aldylar. Onuň ýaşynyň 300-350 ýyl aralygyndadygy çaklanýar...

06.07.2025 15:46
8.7k+

ABŞ-da mallary goramak üçin milliardlarça tohumsyz siňekler köpeldiler

ABŞ-nyň hökümeti Tehasda we Meksikada et senagatyny Amerikanyň tropik et siňeginiň (Cochliomyia hominivorax) zabun liçinkalaryndan halas etmek üçin uly taslamany durmuşa geçirip başlady. Bu siňekler mallaryň ýarasynda ýumurtga taşlaýarlar, bu bolsa iri şahly mallaryň kesellemegine we  ölmegine sebäp bolup bilýär...

06.07.2025 15:03
9.8k+

Heopsyň piramidasynda hakyky gurluşykçylaryň atlary tapyldy, olar gul däl bolup çykdy

Arheologlar Heopsyň piramidasynda ozal näbelli ýazgylary tapdylar, bu onuň gurluşykçylarynyň gelip çykyşyny anyklamaga kömek edýär diýip, Daily Mail ýazýar. Müsüri öwreniji alym Zahi Hawassyň berýän maglumatlaryna görä, täze açyşlar gadymy grek awtorlarynyň piramidany 100 müň sany gullaryň gurandygy baradaky tassyklamany ýalana çykarýar...

06.07.2025 14:44
6.3k+

Arheolog Ispaniýanyň golaýynda rowaýata öwrülen Atlantida şäherini tapandygyny aýdýar

Britaniýaly arheolog Maýkl Donnellan Atlantidanyň Ispaniýanyň kenaryndan üç kilometr uzaklykda, Kadis şäheriniň golaýynda ýerleşip biljekdigini aýtdy. Bu barada alymyň alternatiw taryha bagyşlanan Cosmic Summit konferensiýasynda eden çykyşyna salgylanýan, Daily Mail ýazýar...