Baltika deňziniň düýbünde 10 000 ýyllyk syrly daş diwar tapyldy

  • 20.02.2024 12:38
  • 21k+

Baltika deňziniň düýbünde, Meklenburg aýlagynda 10 000 ýyldan gowrak ýaşy bolan köne suwasty diwar tapyldy. Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) žurnalynda çap edilen gözlegiň makalasynda munuň äpet aw desgasynyň bir bölegi bolmagy ahmal diýilýär.

Uzynlygy 971 metr bolan we 21 metr çuňlukda ýerleşýän bu diwar geologiki gözleg işleri geçirilýän wagtynda tötänleýin tapyldy. Ol umumy agramy 142 tonna bolan 300 sany uly harsaňa goldaw bolup hyzmat eden 1400 daşdan ybarat.
Desga Baltika deňzini öwrenmek boýunça Leýbnis institutynyň, Kil we Lýubek uniwersitetleriniň, şeýle hem Germaniýanyň aerokosmiki merkeziniň halkara alymlar topary tarapyndan öwrenildi.
Diwar awçy-ýygnaýjylar tarapyndan gurlan gadymy aw desgasynyň bir bölegi hasaplanýar. Warnemýunde ýerleşýän Leýbnisiň Baltika deňziniň gözleg institutynyň geofizigi Ýakob Gerseniň sözlerine görä, diwar sugunlaryň agyly hökmünde ulanylyp bilner.

"Belki, diwaryň aýagujunda ok-ýaýlar bilen ýaraglanan ilkidurmuş awçylaryna haýwanlary aňsatlyk bilen öldürmäge mümkinçilik berýän dar agyly bolandyr. Ýene bir çaklama, keýikler diwaryň etegi bilen köle tarap gidendirler. Sebäbi olaryň ýüzüşleri ylgaýyşlaryndan has haýal bolany üçin, suwda tutmak aňsat bolandyr"- diýip, Gersen aýdýar.

Ýabany haýwanlara agyl bolup hyzmat eden şuňa meňzeş desgalar - daş diwarlar öňler dünýäniň beýleki ýerlerinde, mysal üçin ABŞ-da, Kanadada, Iordaniýada, Saud Arabystanynda we Grenlandiýada hem tapyldy. Günortada şeýle ýeser usul  bilen jerenleri we antilopalary, demirgazykda bolsa sugunlary we bizonlary awlapdyrlar.
Baltika deňzinden tapylan diwar Ýewropada adamlar tarapyndan gurlan iň gadymy megagurluşlaryň biri bolup biler.


düýn 17:45
2.3k+

Fizika boýunça Nobel baýragy kwant tehnologiýalary ulgamynda açyş üçin berildi

Nobel komiteti 2025-nji ýylyň fizika boýunça baýragynyň eýelerini yglan etdi – olar üç amerikaly alym Jon Klark, Mişel Dewore we Jon Martinis boldy. Olara baýrak “makro derejesinde kwant tunneliniň açyşy we elektrik zynjyrynda energiýanyň kwantlaşmagyny görkezendigi üçin” berildi...

düýn 13:08
3.7k+

Astronomlar sekuntda 6 milliard tonna tizlikde ulalýan ýalňyz planetany tapdylar

Astronomlar «sergezdan-planetanyň» – ýyldyzyň daşyndan aýlanman, kosmosda erkin gezip ýören obýektiň massasynyň rekord derejede ösýändigini hasaba aldylar. Ýewropanyň Günorta obserwatoriýasynyň «Örän uly teleskopynyň» (VLT) kömegi bilen geçirilen gözegçilikler, bu planetanyň sekuntda 6 milliard tonna tizlikde gaz we tozan sorup alýandygyny görkezdi...

düýn 13:02
3.3k+

Alymlar ebedi doňaklykdaky ýaşy, takmynan, 40 müň ýyl bolan mikrob­lary oýartdylar

Kolorado uniwersitetiniň (Boulder şäheri, ABŞ) alymlary on müňlerçe ýyl mundan ozal ebedi doňaklykda doňup galan gadymy mikroblary janlandyrdylar. Käbir nusgalardaky mikroorganizmler, takmynan, 40 müň ýyl bäri «uklapdyr»...

düýn 06:35
4.4k+

Türkmen talyplary Malaýziýada WSDG 2025 bäsleşiginde baş baýraga we taslamany ösdürmek üçin pul baýragyna mynasyp boldular

24 — 28-nji sent­ýabr ara­ly­gyn­da Ma­laý­zi­ýa­nyň Saý­ber­ja­ýa şä­he­rin­de Bü­tin­dün­ýä Dur­nuk­ly ösüş mak­sat­la­ry bäs­le­şi­gi (World Sus­tai­nab­le Develop­ment Goals Chal­len­ge — WSDG 2025) ge­çi­ril­di...